Öğretmenlerin stres kaynakları ve baş etme yolları (Edirne ili Keşan ilçesi örneği)

Abstract

Stresin en önemli nedenlerinden birisi, şüphesiz iş yaşamı ve çalışma koşullarıdır. Kuralları fazla olan işler, bilindiği gibi diğer işlere göre daha yüksek strese neden olmaktadır. Öğretim ortamları da, okulların en stresli alanıdır. Eğitim kurumlarının can damarı olan öğretmenlerde stres kaynaklarının belirlenmesi, daha iyi bir eğitim ortamı oluşturabilmek için şarttır. Stresli ortam, öğretmenin ve buna bağlı olarak da eğitim öğretim sürecinin etkililiğini azaltabilir. Uzmanların stresle başa çıkmadaki en önemli yargısı şu cümle ile özetlenebilir: Amaç, stresten uzak bir yaşam sürdürmek değil, stres ile etkin bir şekilde mücadele etmeyi öğrenmek olmalıdır. Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin stres kaynakları, etkileri ve sonuçları ile stresle baş etme yöntemleri araştırılmaktadır. Ayrıca bu çalışma stres nedenleri ve stresle mücadele yöntemlerinin demografik özelliklere göre farklı olup-olmadığını araştırmaktadır.Araştırmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Anket formu üç bölümden oluşmuştur. İlk bölüm katılımcıların demografik özelliklerine ilişkin 5 adet çoktan seçmeli sorularla ilgilidir. Bu bölümde demografik değişkenleri ölçümlemek üzere her bir soru için nominal ve sıralama ölçeği kullanılmıştır. İkinci bölüm sınıf öğretmenlerinin örgütsel stres kaynaklarına ilişkin tutumlarını ölçmek amacıyla 33 adet Likert tipi ölçeklendirilen ifadeyi içermektedir. Son bölüm sınıf öğretmenlerinin stresle mücadele yöntemlerine ilişkin 12 adet Likert tipi ölçeklendirilen ifadeyi kapsamaktadır. Araştırmaya Edirne İli Keşan İlçe Merkezi ve Köylerinde bulunan İlkokullardaki 161 sınıf öğretmeni katılmıştır. Toplam 161 kişi çalışmaya katılmıştır. Elde edilen veriler bir tablo halinde betimleyici istatistikler olarak verilmektedir (frekanslar, yüzdeler, ortalamalar ve standart sapmalar). Ölçekler üzerinde Güvenilirlik Analizleri yapılmış ve katsayılar hesaplanmıştır. Araştırmada ikili grupların karşılaştırılmalarında Bağımsız örneklemler için T-testi, üç ve daha fazla grupların karşılaştırılmalarında ise ANOVA kullanılmıştır. Sınıf öğretmenleri açısından en çok stres yaratan nedenler arasında `maaşların yetersizliği`, `öğrencilerin derse karşı ilgisizliği`, `yöneticilerin sert ve kırıcı davranışlar sergilemeleri` yer almaktadır. Buna karşın, sınıf öğretmenleri stresle mücadelede sırasıyla en çok `sevdikleriyle vakit geçirmeyi, olayların iyi taraflarını aramayı, stres yaratan durumlardan kaçınmayı tercih etmektedirler.Anahtar Kelimeler: Sınıf Öğretmeni, Örgütsel Stres Kaynakları, Stresle Başa Çıkma Yolları, Edirne/Keşan. Haziran, 2014

STRESS RESOURCES AND COPING METHODS WITH STRESS FOR TEACHERS (THE EXAMPLE of EDİRNE PROVINCE/KEŞAN DISTRICT)One of the most important reasons for stress is obviously working conditions and professional life. It is a fact that occupations with strict rules cause more stress than other occupations. Hence, middle schools are the most stressful division of educational system. It is necessary to determine the causes of stress of teachers since they are the mainstream of educational system. Stressful environments effect teachers thus resulting the decrease of efficiency of education. The most prominent judgment of researchers based on the subject can be summarized as; the aim is not to lead a life without stress but to learn to overcome stress efficiently. In this paper, it was investigated the sources of stress, the effects and results of stress and coping with stress for elementary school teachers. In addition, this study examines if these causes of stress and dealing methods of teachers have differences by demographic characteristics. Questionnaire was used as data gathering tool in current research. Questionnaire form consisted of three parts. The first part was concerned with 5 multiple-choice questions about the demographics features of respondents concerning. Nominal and ordinal ratio scales were used to measure demographics variables for each question in this part. The second part concluded 33 items five-points likert type ordinal scale to measure elemenray school teachers'attidudes towards the causes of organizational stress sources. The last part of the questionnaire covered 12 items five-points likert type ordinal scale to measure elemenray school teachers'attidudes towards the coping methods with stress. 161 elementary school teachers in Keşan centrum district and villages of Edirne Province participated in the study. Findings obtained were given in a table as descriptive statistics (frequencies, percentage, means, standart deviation). A reliability analysis were calculated on the scaled items; the alpha reliability coefficient indicated a reliable measure. The Independent Samples T-test was used to compare two groups, and ANOVA was used to compare three or more groups analysis made in this study.From the point of primary school teachers, `poor salaries`, `learners' indifference towards the courses`, `rough and offending behaviors of the administrators` are considered as some of the reasons that create stressful situations. However, primary school teachers mostly prefer to `spend time with their loved ones, try to see the bright side of the events and avoid stressful situations` respectively while struggling with stress.Keywords: Teacher, Teacher Stress, Stress, Sources of Organizational Stress Overcoming Stress Ways of Coping With Stress, Edirne/KeşanJune, 2014