Lösemi tanısı almış çocuğa sahip ebeveynlerde yaşam kalitesi ile sosyal destek arasındaki ilişki

Abstract

Çocukluk döneminde en sık görülen kanser türlerinden biri olan lösemi hastalığının ebeveynler üzerindeki etkileri literatürde çok geniş bir spektrumda ele alınmaktadır. Kanser hastası çocuğu olan ebeveynler ile ilgili çalışmalara ülkemizde yeni yeni yer verilmektedir. Özellikle lösemi hastalığının yıllar süren tedavi sürecinde ebeveynler ciddi anlamda desteğe ihtiyaç duymakta ve ebeveynlerin yaşam kaliteleri oldukça etkilenebilmektedir. Bu nedenle anne babaların yaşam kaliteleri ve sahip oldukları sosyal destek ile ilgili yapılacak çalışmalar giderek önem kazanmaktadır. Buradan hareket ederek bu çalışmada lösemi tanısı almış çocuğa sahip anne babaların yaşam kalitesi ile sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmanın örneklemi lösemi tanısı almış ve herhangi bir kronik hastalığı bulunmayan çocuğa sahip 70'şer anne baba olmak üzere toplam 140 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Demografik Bilgiler Formu, Yenilenmiş Anne Baba Sosyal Destek Ölçeği (YASDÖ) ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği – Kısa Formu (WHOQOL-Bref) kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın deney grubunun verileri İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi'nin, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nin ve İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin Pediatrik Hematoloji-Onkoloji birimlerinden elde edilmiştir. Kontrol grubunun verileri ise sağlıklı çocuğu olan ebeveynlere kartopu yöntemiyle ulaşılarak toplanmıştır. Araştırma sorularına koşut olarak elde edilen bulgular, kontrol ve deney gruplarında yaşam kalitesi ile sosyal desteğin pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermektedir. Lösemili çocuğa sahip anne babaların yaşam kaliteleri ve sosyal destek düzeyleri sağlıklı çocuğu olan anne babalardan daha düşük olarak bulunmuştur. Yaşam kalitesi ve sosyal destek düzeyi açısından anne babalar arasındaki farklılığa bakıldığında ise, hem deney hem de kontrol gruplarında babaların annelere oranla daha yüksek puanlara sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Yaşam kalitesi ve sosyal desteğin yaşa göre değişmediği ancak deney grubunda eğitim düzeyine göre farklılaştığı görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmıştır. Sonuç olarak sağlık kurumlarında ebeveynlerin yaşam kalitesini destekleyecek ve sosyal destek kaynaklarını harekete geçirecek çalışmalar yapılmasının önemli olabileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Lösemi tanılı çocuk, ebeveyn, yaşam kalitesi, sosyal destek.

The effects of leukemia, which is the most frequently seen cancer type in childhood, on parents have examined in literature with a broad range. The studies about the parents, whose children had a cancer diagnosis are being conducted recently in our country. The parents substantially need support, particularly in long lasting treatment process of leukemia, and life quality of them could be effected considerably by this process. For this reason, the studies that would be conducted about the life quality of parents and their social support level are becoming increasingly important. From this point of view, in this study the relationships between life quality and social support level of the parents, whose children had a leukemia diagnosis were investigated. The sample of the study includes 70 mothers and 70 fathers, as totally 140 parents, who had a child with a leukemia diagnosis and without any chronic disease. The data were collected by Demographic Information Form, the Revised Parental Social Support Scale and Who Quality of Life Scale -Short form (WHOQOL-Bref). The data of the experimental group were obtained from pediatric and hematology services of Istanbul University Capa Medical Faculty, Istanbul University Cerrahpasa Medical Faculty and Kanuni Sultan Suleyman Training and Research Hospital. The data of the control group were collected through snowball method from parents who had a healthy child. The results, which were in parallel to invesitagtion questions revealed that there was a positive relationship between life quality and social support in both control and experimental group. It was found that the life quality and social support level of the parents who had a child with leukemia were lower than parents with a healthy child. When the differences between mothers and fathers in terms of life quality and social support level were examined, it was determined that the fathers were taken higher scores in both control and experimental group comparing to mothers. It was seen that life quality and social support did not vary by age, however, it changes by the education level in experimental group. The results were discussed in the light of the literature. Finally, it is considered that interventions targeting to support life quality and activate social support resources of the parents were important in health institutions. Key words: children with a Leukemia diagnosis, parents, life quality, social support.