Ölüm kaygısının ölüm anlamları, baş etme stilleri ve bağlanma stilleri ile ilişkisinde ölümlülük farkındalığının biçimlendirici rolü

Abstract

Ölüm, her insan için kaçınılmaz olsa da gündelik hayatın içerisinde çoğunlukla görmezden gelinen ve inkar edilen bir olgu olarak görülmektedir. Ancak; ölümcül bir hastalığa yakalanmak, yaşamı tehdit eden bir olay yaşamak, ölen biri ile iletişime geçmek gibi bazı durumlarda insanlar ölümlü olduklarını daha çok fark edebilirler. İnsanların ölümlü olduklarını fark etmelerinin sıklıkla yoğun bir kaygıya ve varoluşsal bir krize neden olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmada da ölümlülük farkındalıklarının yüksek olduğu düşünülen ileri evre kanser hastası yakınlarının ve kontrol grubunun (kendilerinde ve yakınlarında kanser ve ölümcül bir hastalık bulunmayan kişilerin) ölüm kaygıları karşılaştırılmıştır. Aynı zamanda, ölüm kaygısının; ölüm anlamları, baş etme stilleri ve bağlanma stilleri ile ilişkisinde ölümlülük farkındalığının biçimlendirici rolü incelenmiştir. Araştırmaya birinci derece yakınlarında ileri evre kanser hastası olan 50 kişi ve bu örnekleme demografik değişkenler açısından benzeyen 50 kişi katılmıştır. Bu çalışmada, katılımcıların ölüm kaygısı seviyeleri için Ölüm Kaygısı Ölçeği, ölüme atfedilen anlamlar için Ölümün Anlamları Ölçeği, baş etme stilleri için Stresle Başa Çıkma Tutumları Envanteri, bağlanma stillerini ölçmek için ise Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ileri evre kanser hastalarının yakınları ile kontrol grubu arasında ölüm kaygısı açısından bir fark bulunmamıştır. Ölümlülük farkındalığının biçimlendirici etkisi ise sadece ölüm kaygısı ve bağlanmanın kaçınma boyutu için bulunmuştur. Bu araştırmanın ölümlülük farkındalığını bir biçimlendirici değişken olarak ele alması açısından önem taşıdığı düşünülmektedir.

Even though death is inevitable for human beings, it is usually disregarded and denied in everday life. However, in some cases such as a diagnosis of life-threatening illness, experiencing a life-threatening event or experiences related to death and dying, people might have an increased awareness of their mortality. Confronting the knowledge of mortality is thought to trigger an intense anxiety and existential crisis. This study examined the death anxiety of people whose first degree relatives are advanced cancer patients and a control group (neither themselves nor their relatives suffering from cancer or any other terminal ilness). Moreover, the moderator role of mortality awareness on the relationship between death anxiety and death meanings, coping styles, attachment styles was investigated. Fifty people whose first degree relatives are advanced cancer patients and fifty people as a control group participated to this study. Death Anxiety Scale, Personal Meanings of Death, Coping Scale and the Experiences in Close Relationship Scale were used as measurement insturuments. The results indicated that the level of death anxiety was not different among the first degree relatives of advanced cancer patients and control group. The moderator role of mortality awareness was only found for the relationship between death anxiety and attachment avoidance. This study is thought be important due to its use of mortality awareness as a moderator variable instead of an antecedent.