Kronik böbrek yetmezliği olan hastaların sosyo-ekonomik-kültürel düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Kronik böbrek yetmezliği (KBY); fonksiyon kayıpları ve sonucunda kendine yetebilmenin de zorlaşabildiği, tedavisinde önemli güçlüklerin bulunduğu, ruhsal, sosyal ve ekonomik pek çok zorluğu beraberinde getirebilen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu çalışmada KBY olan hastaların sosyo-ekonomik-kültürel düzeylerinin değerlendirilmesi ve hastaların hastalığın psikososyal etkilerini algılama durumlarının araştırılması amaçlanmıştır. Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma; Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Organ Nakli ve Diyaliz Hastanesi Nefroloji 1 ve 2 servisine, Aralık 2013-Mayıs 2014 tarihleri arasındaki altı aylık dönemde yatan, KBY teşhisiyle diyaliz takibinde olan 163 hasta üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket formunun birinci kısmında; hastaların yaş, cinsiyet, medeni durum vb. demografik özellikleri ikinci kısmında; hastaların davranış biçimi ve alışkanlıkları, üçüncü kısımda ise hastalığın yaşamlarına olan etkilerini algılama durumunu belirlemeye yönelik sorular yer almıştır. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında ki kare testi kullanılmıştır. Hastaların yaş ortalaması 53.47 olup, %57.1'i erkek, % 79.1'i evli, % 50.3'u ilköğretim mezunu idi. Hastalık nedeniyle %36.2'si gelecek kaygısı yaşadığını, %33.7'si tedavi ekibine ve hastaneye kendini bağımlı hissettiğini, %26.4'ü başkalarına duyulan ihtiyaçta artma olduğunu, %19.6'sı yakın arkadaş ve akrabalarla ilişkilerde kayıp yaşadığını belirtmişlerdir. Periton diyalizi yapan hastaların hemodiyaliz hastalarına göre işlerini yapmada yardımcıya ihtiyaç duyma durumu, ölüme dair konuları düşünme sıklığı, kendini kısıtlanmış ve bağımlı hissetme durumu; kadın hastaların tedavi ekibine ve hastaneye bağımlı hissetme, gelecek kaygısı yaşama, kendini yorgun ve halsiz hissetmeleri anlamlı düzeyde yüksektir. Okur-yazar olmayan ve yüksek gelire sahip olan hastalar daha düşük düzeyde gelecek kaygısı yaşamaktadır. Gazete-kitap okuyan hastaların tedavi ekibine ve hastaneye bağımlı hissetme oranları, gelecek kaygısı yaşama ve ölüm korkusu yaşama oranları anlamlı düzeyde düşüktür. KBY olan hastalara eğitsel-kültürel destekleyici programlar sağlanması, hastalık algılarının daha olumlu olmasına ve tedaviye uyum davranışlarının artmasına neden olacaktır.Anahtar Kelimeler: Kronik böbrek yetmezliği ve sosyo-kültürel özellikler, Kronik böbrek yetmezliğinde psikososyal etkiler

Chronic renal failure (CRF) is an important public health problem that can be difficult to manage as a result of loss of function and bring about many difficulties in psychologic, economic and social which have with significant difficulties in its treatment. In this study, it was aimed to evaluate the socio-economic-cultural levels of patients who have chronic renal failure and to investigate the patients' perception of the psychosocial effects of the disease. This descriptive research was performed on 163 patients who have CRF with taking dialysis during the six months period between December 2013 and May 2014 in Erciyes University Medical Faculty, Organ Transplantation and Dialysis Hospital Nephrology Department 1 and 2. In the first part of survey form; demographic features like age, gender, marital status etc; in the second part,; the behavior patterns and habits of the patients, and in the third part; questions to determine the perception of the effects of the illness on their lives used as data collection in the research. Chi square test was used to compare categorical variables. The average age of the patients was 53.47, 57.1% were male, 79.1% were married, 50.3% were primary school graduates. 36.2% of the patients had anxiety about their future, 33.7% felt self-reliance on the treatment team and the hospital, 26.4% had an increase in the need to other people's help, and 19.6% stated that they had loss in their relationship with close friends and relatives. The peritoneal dialysis patients are significantly higher than hemodialysis patients about need for help in doing their jobs, the frequency of thinking about deaths, the feeling of being restricted and dependent; female patients' feeling dependent on the treatment team and the hospital, experiencing future anxiety and feeling tired and fatigued. The patients who are illiterate and have high incidence live at a lower level of future anxiety. The patients who read newspapers and books had significantly lower rate of feel dependent on the treatment team and the hospital, experience anxiety about future and fear of death. Providing educational and cultural support programs to patients with CRF will lead to a more positive perception of illness and an increase in treatment compliance behaviors.Keywords: Chronic renal failure and socio-cultural characteristics, Psychosocial effects in chronic renal failure