Hemşire ve ebelerin rahim ağzı kanseri ve pap-smear testi ile ilgili sağlık inançları

Abstract

Bu çalışma, hemşire ve ebelerin rahim ağzı kanseri ve pap-smear testi ile sağlık inançlarını ve bu inançlarının nelerden etkilendiğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı nitelikteki çalışmanın evrenini, İstanbul'un Avrupa yakasında hizmet veren bir devlet hastanesinde çalışan 130 evli hemşire ve ebe oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmeden evren üzerinde çalışılmak istenmiş, ancak veri toplama tarihlerinde izinli/raporlu/çalışmaya katılmak istemeyen hemşire/ebelerin olması nedeniyle 108 (%83,1) kişi örneklemi oluşturmuştur. Veri toplama işlemine başlanmadan önce gerekli kurum izinleri ve etik kurul onayı alınmıştır. Araştırmanın verileri, Ocak- Mayıs 2015 tarihleri arasında hemşire ve ebelerin tanımlayıcı özelliklerini içeren anket formu ve geçerlik ve güvenirlik çalışması Güvenç, Akyüz ve Açıkel(2010) tarafından yapılmış olan `Rahim Ağzı Kanseri ve Pap-Smear Testi Sağlık İnanç Modeli Ölçeği` ile elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde, sayı-yüzdelik hesaplamaları, Kruskal Wallis ve Man Whitney U testleri kullanılmıştır. Araştırma kapsamında yer alan hemşire/ebelerin %38'i şu ana kadar hiç pap-smear test yaptırmamış, %32,4'ü son 1 yıl içerisinde test yaptırmış ve %32,4'ü şikayeti olmadığı için test yaptırmadığını ifade etmiştir. Katılımcıların %11,1'i ailesinde serviks kanseri olan birey olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların `Rahim Ağzı Kanseri ve Pap Smear Testi Sağlık İnanç` bilgi düzeyi puan ortalaması 40,4±7,4 olarak bulunmuştur. Katılımcıların yaş grubu, çocuk sahibi olma durumu, ailesinde serviks kanseri olma durumu ve pap-smear test yaptırma durumları ile rahim ağzı kanseri ve pap smear testi sağlık inanç modeli ölçek puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Katılımcılardan yüksek lisans ve üzeri eğitimlilerde `pap smear engelleri` puanı lise, ön lisans, lisans eğitimli gruptan anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur (p˂0,05). Son 1 yıl içinde pap smear testi yaptıranlarda `pap smear yarar motivasyon` puanı hiç yaptırmayan ve 1 yıldan uzun süre önce yaptıranlardan anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p˂ 0,05). Son 1 yıl içinde pap smear testi yaptıranların `pap smear engelleri puanı` hiç yaptırmayan, 1 yıldan uzun süre önce yaptıranlardan ve zamanı hatırlamayanlarda anlamlı olarak daha düşük olduğu saptanmıştır (p ˂ 0,05). Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, evli hemşirelere pap-smear testinin yararları konusunda eğitim verilmesi ve yılda bir kez pap-smear testi yaptrımaları konusunda cesaretlendirilmesi önerilmektedir. Anahtar kelimeler: Sağlık inancı, rahim ağzı kanseri, pap-smear testi, hemşire-ebe.

This study was conducted in order to determine the health beliefs of nurses and midwives on Cervical Cancer and Pap-Smear Test and what their beliefs were influenced from. 130 married nurses and midwives working in a public hospital serving the European side of Istanbul was formed the universe of the descriptive study. It was desired to work on universe of the study before selecting samples, however, 108 (83,1%) participants had been formed the sample due to the nurses/midwives situation of being on leave/being on sick leave/unwilling to join the study. Necessary institutional approvals and ethics committee approval were obtained before the data collecting process. The data of the study were obtained by a questionnaire containing descriptive characteristics of nurses and midwives between January and May 2015 and `The scale of cervical cancer and Pap-Smear Test Health Belief Model` of which validity and reliability study made by Güvenç, Akyüz and Açıkel (2010). Number-percentage calculations, Kruskal Wallis and Mann Whitney U tests were used in the evaluation of the data. 38% of the nurses/midwives included in the study have never had pap-smear test so far, 32,4% of them have had the test within 1 year and 32,4% of them have not had the test due to the lack of any complaint. 11, 1% of the participants stated that they had an individual with cervical cancer in their family. Average score of participants' cervical cancer and Pap smear test health belief knowledge level was found to be 40,4 ± 7,4. There was no statistically significant difference between the age group of the participants, the situation of having children, the presence of cervical cancer in their family and the situation of having pap-smear test, and average point of cervical cancer and pap smear test health belief model scale (p> 0,05). `Pap Smear Obstacles` of the group who got master's and higher degree were found lower than the group who got associate and bachelor's degree (p˂0,05). `Pap Smear Benefit Motivation` score of individuals who had pap-smear test within 1 year was found higher than the individuals who had it longer than 1 year ago and who did not remember when they had the test (p˂0,05). According to the results obtained from the study, it is recommended that the married nurses should be trained in the benefits of the pap-smear test and also encouraged in having pap-smaer test once a year. Keywords: Health belief, cervical cancer, pap-smear test, nurse-midwife.