Örgütsel adalet algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisini incelemeye yönelik bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı hastanelerde çalışan hekim ve hemşirelerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tipte olup Marmara bölgesindeki bir il merkezinde bulunan üç kamu hastanesinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 323 hekim ve 1110 hemşire olmak üzere toplam 1433 kişi oluşturmuştur. Çalışmaya tabakalama örnekleme yöntemi ile belirlenen 69 hekim, 235 hemşire olmak üzere toplam 304 kişi alınmıştır. Veri toplama aracı olarak `Örgütsel Adalet Ölçeği,` `Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği` ve sosyodemografik özellikler olmak üzere üç bölümden oluşan 49 soruluk envanter kullanılmıştır. Veri analizinde betimleyici istatistikler, cronbach alfa, kolmogorow smirnow ve shapiro wilk, mann whitney u ve krsukal wallis, pearson korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon testi kullanılmıştır.Katılımcıların örgütsel adalet algısının düşük, örgütsel vatandaşlık davranışının ise oldukça yüksek olduğu bulunmuştur. Genç çalışanların ve mesleki deneyimi az olanların genel örgütsel adalet, dağıtımsal ve prosedürel adalet algılarının yüksek olduğu saptanmıştır. Hekimlerin ve lisansüstü/uzmanlık eğitimi olanların dağtımsal adalet algılarının yüksek olduğu bulunmuştur. Katılımcıların cinsiyet, eğitim ve iş yeri deneyim süresinin örgütsel vatandaşlık davranışını etkilemediği; hekimlerin hemşirelere göre centilmenlik ve nezaket davranışının yüksek olduğu görülmüştür. Katılımcıladan 30 yaş altı olanların vicdanlılık algılarının yüksek olduğu bulunmuştur. Prosedürel adalet algısının sivil erdem, centilmenlik ve genel örgütsel vatandaşlık davranışıyla pozitif ilişki gösterdiği bulunmuştur. Etkileşimsel adaletin ise sadece sivil erdem alt boyutuyla düşük düzeyde anlamlı pozitif yönde ilişki gösterdiği belirlenmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışını açıklamada prosedürel, etkileşimsel ve dağıtımsal adaletin anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür.Yöneticilerin adalet kavramının örgütsel vatandaşlık yönünden önemli bir etken olduğunu bilmesi ve kurumlarında adalet algısını yükselten çalışmalar yapması önerilmektedir. Ayrıca sağlık hizmetlerinin kaliteli ve güvenli sunumu yönünden önemli bir kavram olan örgütsel vatandaşlık davranışını etkileyen örgütsel adalet dışındaki diğer kavramlarla (örgüt kültürü, liderlik, örgütsel güven, v.b.) ve hasta bakım sonuçlarıyla ilişkisini inceleyen çalışmaların yapılmasının yaralı olacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Kamu Hastaneleri

The aim of this study is to investigate the relationship between organizational justice perceptions and organizational citizenship behaviors of physicians and nurses working in hospitals. This descriptive and cross-sectional study was conducted in three public hospitals located in a province center in the Marmara region in Turkey. The research population consisted of 1433 people including 323 physicians and 1110 nurses. Of the study population, 304 people, including 69 physicians and 235 nurses, were selected using the stratification sampling method. To collect study data, a 49-item inventory consisting of three parts as `Organizational Justice Scale,` `Organizational Citizenship Behavior Scale` and sociodemographic characteristics was used. To analyze the data, descriptive statistics, Cronbach's alpha, Kolmogorow Smirnov and Shapiro Wilk, Mann Whitney U and Kruskal Wallis, Pearson Correlation and Multiple Linear Regression tests were used.While the participants' perception of organizational justice was low, their organizational citizenship behavior was quite high. It was determined that young employees and those with little professional experience had higher perceptions of general organizational justice, distributive justice and procedural justice whereas physicians and those with postgraduate / specialist education had higher perceptions of distributive justice. The participants' organizational citizenship behavior was not affected by their gender, education and length of workplace experience, but the physicians displayed more gentlemanly behaviors than did the nurses. Of the participants, those who were under 30 years of age had higher perception of conscience. It was also determined that while the perception of procedural justice had a positive relationship with the civic virtue, gentility and general organizational citizenship behavior subscales, the interactional justice had a low positive correlation only with the civil virtue subscale. It was also determined that procedural, interactive and distributive justice did not have any meaningful effect in explaining organizational citizenship behavior. It is recommended that managers should be aware that the concept of justice is an important factor in terms of organizational citizenship and that they should carry out studies that raise the perception of justice in their institutions. It is olso assumed that it would be beneficial to conduct studies investigating the relationship between the organizational citizenship behavior, which is an important concept for quality and safe delivery of health services, and patient care outcomes and concepts other than organizational justice such as organizational culture, leadership, organizational trust etc.Keywords: Organizational Justice, Organizational Citizenship Behavior, Public Hospitals