Başbakanlık Osmanlı arşiv belgelerine göre Bakteriyolojihâne-i Şâhâne

Abstract

Mikrobiyoloji ve bilhassa onun XIX. yüzyılın son çeyreğinde oldukça sivrilen bir dalı olan bakteriyoloji alanında Osmanlı Devleti'nin mümtaz kurumlarından birisi Bakteriyolojihâne-i Şâhâne'dir. İstanbul'daki kolera salgını vesilesiyle kurulmuş ve uzun süre faaliyetlerine devam etmiştir. Bilhassa sağlık hizmetlerinin ve bazı mikrobiyolojik tahlillerin yanı sıra eğitim ve araştırma faaliyetlerine de ev sahipliği yaparak bir enstitü niteliğinde varlığını sürdürmüştür. Ülkemizde yetişen bakteriyologların önemli bir kısmının da Bakteriyolojihâne-i Şâhâne'de eğitim görmesi, onun bu alanda oyandığı rolü açıkça göstermektedir. Baytar Adil Bey, Dr. Süleyman Nuri, Dr. Ziya Seyfullah, Dr. Refik Güran ve daha birçoklarının adları sayılabilir.Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde mevcut Bekteriyolojihâne-i Şâhâne'ye ilişkin belgeler temin edilerek incelenmiş ve belgeye dayalı bir tarih yazımı anlayışıyla, bunlar üzerinden Bakteriyolojihâne-i Şâhâne'nin tarihi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

In the fields of microbiology and especially its branch, bacteriology, which has excelled in the last quarter of the XIXth century, one of distinguished institutions of the Ottoman State is Bakteriyolojihane-i Sahane. It was established with the cholera outbreak in Istanbul and continued its activities for a long time. It has maintained its presence as an institute, in particular by hosting healthcare services and some microbiological surveys as well as educational and research activities.The significant part of the bacteriologists who grew up in our country had education in Bakteriyolojihane-i Sahane and this shows clearly the role she plays in this field. Baytar Adil Bey, Dr. Süleyman Nuri, Dr.Ziya Seyfullah, Dr. Refik Güran and many others are among some of the bacteriologists.In this study, the documents related to Bakteriyolojihane-i Sahane, which was available in Prime Ministry Ottoman Archives, were examined and tried to reveal the history of Bakteriyolojihane-i Sahane through these documents.