Niğde Alaaddin Camii`nin Anadolu Selçuklu mimarisi içerisindeki yeri ve önemi

Abstract

Türk Milleti Anadolu'yu ebedi yurt kabul edip bu toprakları Türkleştirmeye başladığında, önceleri coğrafya isimlerini Türkleştirmiştir. Araxses'i; Araş, Daron'u; Muş, Halys'i; Kızılırmak, Kaisareia'yı; Kayseri, Sebasteia'yı Sivas Sangarios'u; Sakarya,, Antigu'yu; Niğde yaparken buraları mimari şaheserlerle de taçlandırmıştır. Niğde Alâaddin Camii 'de Anadolu'nun sinesine bir mühür gibi vurularak buraların ebedi Türk yurdu olduğunu adeta tescil etmiştir. Bu çalışmada Niğde'nin kısa tarihçesini, coğrafi durumunu öncelikle ele alarak bu konuda kısa bir çalışma yaptık. Daha sonra Niğde Alâaddin Camii 'ni ele alarak önce caminin konumunu ve şehircilik açısından durumunu ele aldık. Caminin tarihçesini, banisini ve mimarlarını, kitabelerinden ve diğer kaynaklardan tespit ettik. Camiyi, plan açısından ele alarak tanımlamaya çalıştık buna göre: Zeyneddin Beşare tarafından Üstad Sıddık ve Kardeşi Gazi'ye M. 1223 yılında yaptırılan Niğde Alâaddin Camii kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olarak hafif eğimli bir arazide tamamen taştan yapılmıştır. Şehrin hakim bir tepesine yapılan caminin doğu cephesinde anıtsal bir taç kapı, kuzey doğu köşesinde orijinal bir taş minare vardır. Kuzey cephesinde minarenin hemen yanında duvarı hayli aşan bey kapısı caminin ikinci taç kapısıdır. Üstü tamamen taş kaplanan Alâaddin Camii'nin güneyi üç adet kubbe ile kapatılmıştır. Ortasında bir açıklık bulunan caminin bey mahfili düz bir tonozla örtülmüştür. Bey kapısının girişinin üzeri çapraz tonozla örtülürken diğer bölümlerin üzeri iki merkezli sivri beşik tonozla örtülmüştür. Caminin taç kapılarında minaresinde ve kuzey cephesinde değişik süslemeler kullanılarak buralar tezyin edilmiştir. Doğu cephedeki kapıdan girilen Alâaddin Camii'nin harim kısmında da değişik bölümlerde geometrik süslemelere yer verilmiştir. Özellikle bir taç kapı gibi süslenen mihrabın görüntüsü çok etkileyicidir. Mihrabın batısında yer alan taş minberin korkulukları geometrik motiflerle süslenmiştir. Kubbelere geçiş yapmak maksadıyla yapılan elemanlar mukarnaslarla süslenerek aralarına değişik rozetler serpiştirilmiştir. Mihrap önü kemerleri dilim olarak yapılırken bu kemerlerin dayandığı ayaklarda mukarnaslarla süslenmiştir.IV Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için metin kısmının sonuna çok sayıda resim ve çizimler ilave edilmiştir. Bunların yanı sıra caminin değişik yerlerinden çekilen dialarla birlikte Alaaddin Camii'nin planı ve kesitlerinin dialarıda çekilerek camii daha detaylı tanıtılmaya çalışılmıştır.

When Turkish nation decided to use Anatolia as a permenant territory firstly changed geographic place names to Turkish ones such as, Araxses to aras Daron to Muş, f-faJys to Kızılırmak, Kaiseria to Kayseri, Sebastcia to Sivas, Sangarios to Sakarya and Antigu to Niğde. They also decorated all places with wonderful architectural buildings one of them is Niğde Alaaddin Mosque which also approves that Anatolia is a permenant Turkish territory as Alaaddin Mosque been placed in a Town at the heart of Anatolia. İn this study a brief history of Niğde mosque and its geographich position are particularly considered. Further position of Niğde Alaaddin mosque and importance of this mosque for the city plan were examined history of mosque, the financial supporter for building the mosque architects were found by using inscriptions and other sources. We tried to describe the mosque in the view of architectural plan, acording to that : Niğde Alaaddin mosque was build in A. D. 1223 by Zeyneddin Beşere, Üstad Sıddık and his brother Gazi on sliphty slopey field at the north-south as a rectamplc shape by using fully stone. The mosque builded on sage side of the city hes a monimenta! tiara door at a ast side, there is a original stone minare at north-east side. Bey door next to the minare over wall at north side is second tiara door of mosque. South side of mosque was covered by three dome while whohe surface of the top of the mosque was covered by stone. Bey gathering place of mosque with hole in center part was covered with smooth vault. While upper side of to the entrance of Bey door was covered with ciross vault, other sides were decorated with two centres and sharp ciradle vault. Different decorations were also used on tiara doors of mosque minare and north side. Various geometric decorations were used at harim parts of the entrance of Alaaddin mosque from east side door. Particularly apperance of decorations of mihrap as a tiara door is very effective. Scarecrows of stone minber at the west of mihrap were decorated with geometric motifs. Structures build to pass to dome were decorated with stalactites and different rosettes wereVI drizzled. While archs of front of mihrap were shaped as a strip, supponters ofarchs were deeorated with stalactites. İn order to make the subject more understandable a lot of pictures and drawings were added to and of each part in addition to them, dias were take from different parts of mosque and dias of Alaaddin mosque plan, and cirossut were taken to give further details about the mosque.