Anadolu ağızlarında isimden isim yapım ekleri

Abstract

Anadolu Ağızlarında isimden İsim Yapım Ekleri` adlı bu çalışmada 44 adet isimden isim yapını eki ele alınmıştır. Bu eklerden büyük bir kısmı Türkiye Türkçesinde kullanılan bir kısmı da Türkiye Türkçesinde kullanılmayan ve gramer çalışmalarında bulunmayan eklerdir. Öncelikle, `Derleme Sözlüğü` ve diğer Anadolu ağızlan üzerine yapılan çalışmalardan isimden isim yapım eklerinin bulunduğu kelimeler fişlenmiştir. Elde edilen ekler ayrı ayrı sınıflandırılmış daha sonra her ek kendi içerisinde fonksiyonuna göre ayrıca sınıflandırılmıştır. Bu hazırlık çalışmasından sonra ekler şu şekilde ele alınarak bu çalışma meydana getirilmiştir : Elde edilen 44 ek işleklik durumuna göre sıralanmıştır. Her ek, öncelikle esas fonksiyonu ve işleklik durumuyla kısaca tanıtıldıktan sonra ekin etimolojisi, Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesindeki durumu, Anadolu ağızlarında ünlü ve ünsüz uyumlarına uyup uymadığı ve gösterdiği ses değişiklikleri ortaya konularak ekin her bakımdan ET, EAT ve TT'deki durumunun karşılaştırılması imkanı sağlamıştır. Ekin fonksiyonları, hangi tür isimlere getirildiği ve hangi tür isimler yaptığı, hangi eklerle birlikte kullanıldığı alt maddeler halinde (1.1, 12. gibi) sıralanmıştır. Bu alt maddelerde ekin geçtiği kelimelere, kelimenin anlamına, gerekirse kelimenin etimolojik tahliline, yabancıysa hangi dilden olduğuna ve kelimenin fişlendiği eser hakkındaki künye bilgilerine yer verilmiştir. Böylece, Anadolu ağızlarında isimden isim yapını ekleri tasviıci bir (arzda (descriptive) ele alınarak Türk Dili araştırmalarına ufak da olsa bir katkı sağlamak ve bu çalışmayı araştırmacıların istifasine sunmak amaçlanmıştır.

In this dissertation, Denominal Suffix in Anatolian dialects, 44 suffixs are examined. Most of the suffixs are being used in Turkey Turkish, but some of them neither are used in Turkey Turkish ner can be found grammer books. Firs of all, the words which contain denominol suffixs were written cards from Derleme Sözlüğü and other in the Hooks about. Annatolian dialects. The suffixs found were cathogorized, then each of them was re-cathogorized individvally by their functions. This dissertation is comprosed as follows after this preparatory phase: The 44 suffixs were put in order by their effectivennesses. Each suffixs is compared in order to understand its place in old Turkish, Old Anatoluan Turkish and Turkey Turkish from every angle by its ethimology, its place in Old Turkish and Old Anatolian Turkish and its wavel and consanant compatibility in Anatolian dialects after describing their functions and effectivenesses. The functions of the suffix, the kinds of nouns from whicih it is produced and the kinds of nouns that it produces and the kinds of suffixs, with which it is used are cathagorized in subtitles. In this sub-titles the words in which the suffix can be found, the meanings of the words, ethimological analysis of the word, if neccesary, the origine of the word, if it is loand from a foreing language, and the details of the work from which the word is taken are given. Having done this research in a descriptive way, this paper is thought as an additional helping work to researchers and Turkish language research. U.V