Eğitim fakülteleri resim-iş öğretmenliği bölümlerinde desen eğitimi

Abstract

0£ET Eğitim Fakülteleri Resim-İş öğretmenliği bölümlerinde, desen eğitimi başlığı altında ele alınan bu tez de; konuyu öncelikle desen eğitimini ilgilendirdiğinden, birinci bölümde; plastik öge olarak desen konusu ele alınmıştır. Sadece bir yarıyılda verilmek istenen desen sanatının, plastik öğe olarak ne olduğunu; ışık, gölge, valör, pasaj, geometri, biçim, perspektif, espas, doku, çizgisel ve gölgesel desen olarak neleri içerdiğini, tüm zamanlarda resim sanatının ustaları olarak kabul edilen sanatçıların görüşleriyle dile getirilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde, batı resminde desen konusu ele alınmış olup, batılı büyük ustaların desen konusuna yaklaşımları ve uygulamalarına kısa bir bakış Ja fayda görülmüştür. Çalışmanın konusu, Türk Eğitimini ilgilendirdiğinden, üçüncü bölümde; Türk eğitiminde sanatın tarihçesi ele alınmıştır, burada Türk sanatında resim ve heykele bakış irdelenmektedir. En az üç bin yıllık bir tarihe sahip olan Türk Milletinin, sanata bakışı birkaç başlık altında incelenmiştir. Yaklaşık bin altı yüzyıllık İslamlık öncesi Türk Sanatında Hunlar'ın, Göktürkler'in ve Uygurlar'ın resim ve heykel sanatına bakışları ve uygulamaları ele alınmıştır. İslamlık çağı Türk sanatında ise, zamanımızda bazı kesimlerin tutucu inancının aksine, resim ve heykel sanatı günah olarak görülmemiş; ancak her sanatta ve toplumda olduğu gibi dinin etkisi ile daha değişik formlar kazanmıştır. Dünyada belki de ilk defa güzel sanatlar diyebileceğimiz, bir eğitim kurumu kendiside bir sanatçı olan Timur zamanında açılmış ve okullaşmaya gidilmiştir. İslamlık çağı Türk sanatı Osmanlılar zamanına kadar, Türk resim ve heykel sanatı; medrese, saray, türbe, köprü, kervansaray ve hatta camii gibi yapıların iç ve dış duvarlarında her biri ayrı bir kompozisyon içeren fresk ve neredeyse heykel diyebileceğimiz yüksek kabartmalarla kendini göstermiştir. Osmanlı döneminde kökü Uygurlar'a kadar dayanan minyatür sanatı, İslâm dininin etkisiyle ayrı bir boyut kazanmıştır. Hiçbir millette görülmeyen hat (yazı)sanatı, resim sanatına yeni bir bakış getirmiştir. Fatih'in Avrupa'dan getirttiği ve Avrupa'ya gönderdiği sanatçılarla batı etkisinde Türk resim sanatına kapı açılmıştır. Eğitim programlarında resim dersinin yer aldığı ilk Türk eğitim kurumlarıyla başlayıp, 1883'te Sanayi-i Nefıse'nin açılmasıyla tamamlanan kısa dönem, batılı anlamda Türk resminin hazırlık aşaması olarak görülmektedir. Pirimitif Türk ressamlarla başlayan dönemi, Osmanlı Ressamlar Cemiyeti 1914 kuşağı gibi dernekler Osmanlı döneminin sonuna kadar izlemişlerdir. Cumhuriyet döneminde ise, sanatçıların Müstakil Ressamlar Cemiyeti ve `D` gurubu adı altında yeni bir anlayışla ortaya çıktığı görülmektedir. 1954 yılında kurulan Sanat tenkitçileri cemiyeti, Milletler arası sanat tenkitçileri birliği ile bütünleşmiştir.Bu bölümün sonunda Türkiye'de eğitim fakültelerinin tarihçeleri ele alınmıştır. Bu açıdan baktığımızda, öğretmen yetiştiren kurumların genel eğitimden ayrı olarak düşünülüp uygulanmasının, Fatih Sultan Mehmet'le başladığını görmekteyiz. Tanzimatın ilanıyla (1839), medreseler yerini mekteplere bırakmıştır. Orta mekteplere öğretmen yetiştirmek üzere kurulan okullardan sadece Darülmuallim-i Rüştiye'de resim dersleri görülmektedir. Burada, çeşitli düzeyde okulların programlarına, beden eğitimi, resim, elişi ve musiki derslerinin konulmasında büyük çabası olan ve İstanbul Öğretmen Okulları müdürlüğüne getirilen Satı Beyi görmekteyiz. Cumhuriyetle birlikte kanunla (1925), öğretmenliğin kendine has bir meslek haline geldiğini görmekteyiz. Buna göre kurulan Yüksek Öğretmen Okullarından bazıları, 1982'de Eğitim Fakültelerine dönüştü ve üniversitelere bağlandı. 1982'de kurulan Yüksek Öğretim Kurumunun 1997 tarihinde Eğitim Fakültelerinde yeniden yapılanmaya gittiğini ve tezimizde ele aldığımız, daha önce sekiz yarıyıl olan desen eğitiminin de sadece bir yarıyıla indirildiğini görmekteyiz. Son bölümde bazı eğitim kurumlarında, yeniden yapılanma öncesi, bazılarında ise yeniden yapılanmaya göre desen eğitimi müfredat programlan karşılaştırılmıştır. Sonuç kısmında konunun amaca yönelik olup olmadığı ele alınarak, öğrencinin yeniden yapılanma öncesi ulaştığı desen örnekleri eklerle ortaya konulmuştur.

m SUMMARY In the first part of the thesis, Education in the history of Turkish Art is examined. Especially the painting and sculpture in Turkish Art are analyzed deeply. What design art which is known as plastic element, is; what it contains such as light, shadow, value, passage, geometry, shape, perspective, area, tissue, linear and shady design is tried to say with views of artists who are known craftsmen of art. The view of Turkish people art for three periods pre-Islamic, Islamic and republican, was analyzed, under in the pre - Islamic period, Huns, Gokturks and Uygurs art of painting and sculpture was analyzed. In the Islamic period painting and sculpture transformed in to different forms. Effected by Islam. The first art school in the world was established by Timur, who probably, was an artist himself. Art of Turkish painting and sculpture is seen on the walls of madras's, tomb's, bridge's, caravansary's and also mosques until Ottoman. The religion of Islam also effected the art of miniature originated back to Uygurs. With Fatih, European art effected to Turkish art. Until 1883 when the first art school, Sanayi-i Nefise, was opened, art was a cause as thought in schools. This short period is seen as preparation of Turkish paintings in the meaning of western art. There were some associations of painting such as the association of Ottoman painters and the new understanding; it was opened new associations such as independent artists and Group `D` in the Republican period. After 1982, art schools had been united under the Higher Education council and became faculties or departures. With the reconstruction of Teachers Colleges in 1997, eight-semester design instruction was reduced one semester long. TheIV importance of design courses has counted out by artists. It has been given in the study, the old and new curriculum of some institutions. In the conclusion, it was given some design works of students who had taught according to old program given in the appendixes. İn the result part of study, the topic was taken how it is appropriate to aim or not, also, it was given same samples of design which was students reached them reconstruction period.