Sinan Paşa`nın Maarif-name adlı eseri üzerine bir gramer çalışması

Abstract

ÖZET Eski Anadolu Türkçesi, Doğu Türkçesi'nden Batı Türkçesi'ne geçerken Doğu Türkçesi özelliklerini devam ettirmekle beraber (inanğan, arağan) Oğuzca şekillerinin kendini Anadolu sahasında yazı dilinde yerleştirdiği bir dönemin başlangıcıdır. Bu başlangıç, Doğu Türkçesi'nden ayrılıp yavaş yavaş yerleşik hayata geçtiğimiz için kullanmış olduğumuz kelimelere de bu yerleşik hayatın bazı özellikleri yansımış oluyor. Bunlar: Kök-ek uyumsuzluğu... dikkat itsen bulursın ki bir habis oîmagil 183/13 `-sa gerek` gereklilik ifadesi, gelecek zaman fonksiyonunu üstlenmiştir.... yıllarla yır altında kalsan gerek ve cemi c -i azan çürüyüp toprak olsa gerek 44/3, iki gözüm diyü sevdüklerün gözlenin yumsalar gerek ve üstüne toz kondurmayanlar toprağa gömseler gerek 171/10 'Vmak gerek` yalnızca Teklik III. şahıs için değil diğer şahıslarla da kullanılmıştır.... elbette şum bilmek gereksin ki zahmet çekmeyince iş olmaz 43/1 1. `-up tur` Öğrenilen geçmiş zaman ifadesi sadece Teklik III. şahıs için değil, diğer şahıslarla da kullanılmaktadır.... düşüp turursın 72/4, olup tururlar 90/16, inanup tururam 199/5 Bugün gereklilik için kullanılan -malı, -meli metinlerimizde -malu, -melü şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu yapı, daha çok gelecek zaman ifade etmektedir... vakti şoî kadar geçürdük hasad vaktinde anmalu olduk, sakalumuz ağardı hiç ahiri yok anmalu olduk, sakalumuz ağardı hiç ahiri yok fesadumuzun gitmelü olduk 45/4, bir ulu pâdişâha elçi göndermelü olalar 269/1 1

SUMMARY Old Anatolian Turkish, while transforming from the Eastern Variety to Oriantel Variety. The Eastern Variety kept its features (inanğan, arağan). Besides this Oğuzca' s ortographis had still its characterises, in written language of Anatolia this is the beginning of on era. Some of the features of his settlead life is reflected on the words we used as we gradually adopted a settled life. Disharmany of base and suffix.... dikkat itsen bulursın ki bir habis olmagil 183/13 ~`sa gerek' an obligation form, has a future meaning time function... yıllarla yir altında kalsan gerek ve cemi1 -i azan çürüyüp toprak olsa gerek 44/3, iki gözüm diyü sevdüklerün gözlerün yumsaiar gerek ve üstüne toz kandurmayanlar toprağa gömseler gerek 171/10 -'mak gerek' was used not only with third person singular but also with other persons... elbette şum bilmek gereksin ki zahmet çekmeyince iş olmaz 43/1 1 ' '-up tur-' this past time expression was used not only with third person singular but also with other persons.... düşüp turursm 72/4, olup tururlar 90/16, inanup tururam 199/5 '-mah, -meli' which is currently used for necessity appeared in our texts as'- malu.-melü' However, this structure mostly expressed future time.... vakti şol kadar geçürdük hasad vaktinde anmaîu olduk, sakalumuz ağardı hiç ahiri yok anmalu olduk, sakalumuz ağardı hiç ahiri yok fesadumuzun gitmelü olduk 45/4, bir ulu pâdişâha elçi göndermelü olalar 269/1 1