Nurettin Topçu`nun eğitim ve kültüre ilişkin görüşleri

Abstract

ÖZET Nurettin Topçu Osmanlı Devleti'nin yıkılış ve Cumhuriyet'in kuruluş döneminde yaşamış bir düşünür olarak geçiş dönemi neslinin bütün özelliklerine sahip mistik ve spritüalist bir mütefekkir, idealist bir yazar, nihayet hayatının kırk yılını büyük bir şevkle mesleğine adamış bir eğitimcidir. Topçu' nun Fransız filozofu Maurice Blondel'den etkilenerek savunduğu `Hareket Felsefesi` ve mevcut milliyetçilik düşüncesinden farklı bir şekilde ideolojik örgüsünü oluşturduğu `Anadolucu Milliyetçilik` ile sosyal sefaletleri önlemek amacıyla ileri sürdüğü ve büyük yankılar uyandıran Müslüman Anadolu Sosyalizmi onu düşünce tarihimizde farklı kılan başlıca özellikleridir. Keza Yeşiller veya benzeri akımların görülmediği Türk siyasal ve düşünsel edebiyatında, insanı felsefesinin merkezi yapması ve tekniğe olan başkaldınsıyla da farklı bir yere sahiptir. Topçu kültürel meselelere de yoğun bir şekilde eğilerek kültürü devletin ve milletin temeli olarak kabul eder. Topçu' ya göre kültürün temeli de insanlık sevgisi ve ebedîlik ihtirasıdır, `ilmin, ahlâkın, sanatın muayyen bir cemiyetin bünyesinde meydana gelen sentezi` olarak kültürü tanımlayan Topçu'ya göre kültürü meydana getiren başlıca unsurlar: dil, din, tarih, güzel sanatlar, felsefe, vatan (toprak) ve ilimdir. Ona göre dil, millî kültürün en esaslı unsurudur. Ancak dilin canlı bir varlık olarak doğal gelişim sürecini takip etmesi gerektiğine inanır. Ona dışarıdan yapılan sun'î müdahalelere, dolayısıyla dilde devrime karşı çıkarak evrimci bir yol izlenmesi gereğini ifade eder. Topçu Milliyetçiliği' nin temel hareket noktası din ve İslâm düşüncesidir. Topçu'nun din anlayışında tasavvufî, `vahdet-i vücûd` anlayışı ve spritüalist felsefenin ağırlıklı bir yeri vardır. Topçu bu çerçevede materyalist olarak nitelendirdiği Türkiye'deki din anlayışına karşı çıkar. `İnsan ruhunun güzeli arama hareketi` olarak tanımladığı sanat, her topluma göre farklılık gösterir. Ancak Türkiye'de Türk Romantizmi'ni ortaya koyucu ve millî kaynaklara dayanan bir sanatın ortaya konamadığına inanır. Felsefe ise Topçu'ya göre, `Bir milletin kâinata ve olaylara bakışı`dır. Felsefede de kendi kaynaklarımıza dayanmadan Batfyı sorgusuz sualsiz benimsediğimize inanır. Toprak veya vatan Topçu' da Anadoluculuğu belirleyen ona karakterini veren esas unsurlardan biridir. Topçu'nun milliyetçilik görüşünde vatan Anadolu Toprağı'dır. Turan fikrini ileri sürenler ona göre, millete dayanmayan soyut bir fikri ileri sürmektedirler. VIîlmi de kültürün unsurlarından biri kabul eden Topçu ona manevî bir gaye atfeder. Buna göre ilmi; `hiçbir menfaat gözetmeyen ve hiçbir tatmin ile nihayetlenmeyen, zekâyı sonsuzluğa doğru götüren tanıma aşkı` olarak tanımlayarak, ilmî zihniyetin her toplumda farklı olduğunu ve bizim kendi kültürel kaynaklarımıza dayanan bir ilmî zihniyet tesis etmemiz gerekliliğini ifade eder. Topçu'nun milliyetçilik ve millet anlayışı Turancı olarak nitelendirdiği milliyetçi görüşten önemli ölçüde aynlır.Topçu'ya göre milliyetçiliğimizin kaynağı Anadolu olmalıdır. Topçu'nun milliyetçiliği `ırkçı` olarak nitelendirilemez. Çünkü insanlığın, `manevî değerler` ortak paydası altında evrensel bir değerler manzumesi teşkil edebileceğine inanır. Bazı düşünürlere göre üç asırdan beri devam eden Batılılaşma meselesine de eğilen Topçu, Batı'yı Batı yapan `değerler` ile değil dış görünüşü ve şekliyle taklit ettiğimizi belirterek kültürün değişmesinin zaten bir zorunluluk olduğunu ancak bunun kendi kaynaklarımıza dayalı bir değişim olması gerektiğine inanır. Topçu'nun medeniyet ve teknik karşısındaki tutumu ise onun orijinalitesini sağlayan hususlardan biridir. İnsanı ve onun mutluluğunu amaç edinen Topçu; tekniğin, insan mutluluğunu sağlayıcı ilmin bir ürünü olduğunu ancak günümüzde araçla amacın yer değiştirerek tekniğin insan yaşamına tamamen egemen olarak, fetiş haline getirildiğini belirtir. Buna karşılık Hristiyan ve İslâm Dünyası'nın spritüalist değerler çatısı altında birleşerek tekniğin tahakkümüne karşı mücadele etmelerini ister. Topçu'nun tasavvuf anlayışı ve felsefesi eğitime ilişkin görüşlerine de damgasını vurmuştur. Cumhuriyet Dönemi eğitim alanında yapılan inkılapların yapılış biçimi ve amacına karşı çıkarak yanlış bir Batılılaşma görüşü ile eğitim sistemimizin pozitivist ve materyalist bir yapıya büründürüldüğünü belirtir. Topçu, Millî Mektep'i Türk Rönesansı'nı yapıcı ve hazırlayıcı bir unsur olarak görür. Topçu, ütopyasındaki ideal toplumu ve Yarının Türkiyesi'ni inşa edecek gençliğin meseleleri üzerinde de önemle durur. Onların manevî bir idealizm ile donanmalarını ister. Topçu örgün öğretimde aşağıdan yukarı değil, yükseköğretimden aşağıya inen bir reformun zorunluluğuna inanır. Ona göre örgün öğretim basamaklarında (özellikle ilköğretimde) `iç gözlem` temel metod olarak ele alınmalıdır. Ayrıca yüklü programların yerine uzmanlaşmayı önerir. VIIDemokrasi eğitimi ve demokratik toplum oluşumu konusunda önem verdiği hususlardan biri de halkın eğitimidir. Halk eğitiminde çok önemsediği unsurlar basın, radyo ve sinema ile sahne sanatlarıdır. Din ve ahlâk eğitimini ise bir kalp eğitimi olarak görür. Din ve ahlâk eğitimini ruhları eğitici bir faaliyet olarak ele alan Topçu, mevcut din-ahlâk eğitimini `maddeci ve şekillere bağlı kalıp, ruhu anlatmayan bir eğitim` olarak nitelendirir ve din adamlarına ağır eleştiriler getirir. Devletçi ve cemaatçi temele oturan bir düşünce yapısına sahip olan Topçu, eğitimi bir devlet işi olarak kabul edip özel okullara; kapitülasyonların eğitim alanındaki devamı olarak nitelendirerek de yabancı okullara karşı çıkar. Topçu' nun eğitim anlayışının karakteristik Özellikleri millî, devletçi ve spritüalist olmasıdır. VIII

SUMMARY Nurettin Topçu lived end of Ottoman Empire's collapse and begining a establishment or republic. He has all qualification of mystical, idealist writer and thinker of between generation. At the end he is the educationist, dedicated his 40 years to his profession with joy. He has effected from French philosopher Mourice Blondel's `Action Philosophy` different than avaiable nationalist thinking ideological `Anatolian Nationalism` he also pushed forward `Muslim Anatolian Socialism` think in order to prevent social misery and it was remarkable, these are his some characterictic quality makes him different than others. In Turkish political intellectual literature not able to see greens or smilar movement. Being against technics and making human, center of philosophy made him on different stage. Topçu worked on cultural issues very much and consider culture base of state and nation. According to Topçu base of culture is humans love and eternal desire. Topçu's attitude against civilizations and technics is one of the subject of his originality. Aiming human and happiness. He believes technics is a tool which suppose to provide happiness. Technics is product of science but in these days technology takeover humans life and made fetish. But he wants Muslims and Cristians come together and unite under important values and fight against power. Topçu's point of wiew about Islamic mysticism, philosophy and education is remarkable. He was also against the way of educational revolution made on republic period. He indicated that in education system, westernization opinion play in role with materialist structure. He sees Turkish school creative and preparatory to Turkish Renaissance. Topçu, pays crutial attention to young generation's problem which they going to build tomorrow Turkey. He wants young generation equipped with spiritual idealism. Topçu believes in necessary reforms on effective education specially in primary education, observation must be considered as a based method. On the other hand he suggest an agreement instead of loaded programmes. Another important issue on community education is democracy training and constitution of democratic community. He believes these are the crutiol values on community education. Which are; radio, media, cinema, theatre. He concider relation and ethics education as a heart of education. IXAccording to Topçu religion and ethics education. Educate our soul but he criticize religion mans if they don't express and explain the soul and staying materialist thinking formal. Topçu' s thinking structure is based on partisan of state and nationalism. According to Topçu education of community is state's duty. He is absolutely against private schools. He considered private schools continues of capitulation. Characteristic quality of Topçu' s education opinion is national, partisan of state and spiritualist. Topçu descirebes culture as synthesis, created a definite society structure of science, ethics, art. According to him primary element of culture is language,religion, history, art, philosophy, homeland and science. For him most primary element of national culture is language. He also believes that language is live value and must be improved in naturel period. But he is against the reforms on language by artifical interferences from outside. His expiration on language is evolition way. Topçu's point of wiew on nationalism is religion and Islamic toughts. His understanding on religion mostly Islamic mysticsm and spiritualist philosophy in that point he is against the materialist relagion understanding in Turkey. Which he describes `action on searching beatiful on human soul` each community has different way to describe art. He doesn't believe Turkish Romantism based on national sources. He descirebes philosophy as looking at cases and universe of a nation. Philosophy also believes that we are not based on our sources. We are adopt to west without questioning and interrogation.. Soil and homeland is primary element of Anatolian character. Anatolian soil is homeland. Pushing forward of imperialism is a abstact an based on nation. He accept culture element of science and descirebes science `something free of benefit, never enough satisfaction, taking intelligence straight to eternity. Science intelligence different on each community and Express that we must establish science intellingence on our own culturel sources. Topçu's nationalism and nation opinion different than imperialist nationalist opinion. According to Topçu our source on nationalism must be Anatolia. His nationalism can nor be racist. Because he believes humans spiritual values under universal denominator could take Xplaced. According to some thinker, Topçu working on westernization issues which are continuises 3 century. He indicates that we are not copying the important values. But we do copy them by shape and looking. According to him changing the culture is neccasary but changing culture must based on our own culturel sources. XI