Temettu defterlerine göre Pazaröy kazasının sosyo-ekonomik durumu (H.1260-1261/M.1844-1845)

Abstract

Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıla gelindiğinde yapısındaki bozuklukları giderebilmek için siyasi ve iktisadi reformlara gitmek zorunda kalmıştı. Bu reformlar neticesinde mali durumlarına göre vergi verecek şahısların tespiti ve bu sayede toplana vergilerden devlet gelirlerinin arttırılarak, başta yeni kurulan ordunun masrafları olmak üzere diğer devlet giderlerinin karşılanması için, hane reislerinin arazi, emlak, hayvanat ve temettuat sayımlarını içeren `Temettuat DefterlerP'nin düzenlenmesine karar verildi. 1844-1845 tarihli bu defter kataloglarından yararlanılarak, Bolu Eyâleti, İzmid Sancağı Pazarköy kazasının sosyo-ekonomik yapısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Temettuat kayıtlarına göre Pazarköy kazası, ürul, Cedid Müsellem, Muradiye, Çakırlı ve Kırsak Müsellem olmak üzere 5 yerleşim biriminden oluşuyordu. Pazarköy coğrafî şartlarının sonucu kentsel bir yapılanmanın görülmediği, kasaba köy arası yerleşim ünitelerinin yaygın olduğu bir kazaydı. Sosyal yapıyı tarımla uğraşan köylüler belirginleştiriyordu. Ekonomik yapı ise tarım ve hayvancılığın içi içe olduğu, esnaflık ve ticaretin belirli bölgelere münhasır ve geçimlik düzeyde kaldığı şeklindeydi. Gelir kaynaklarının büyük bölümünü tarım ve hayvancılık oluşturuyordu. Vergilerin toplanması konusunda ise gelir - vergi dengesi pek gözetilmemiş, bunun sonucu olarak çok sık hakkaniyetsizliklerle karşılaşılmaktadır.

At the beginning of 19th century, Otoman Empire had been obliged to made political and economical reforms, it was decided that Temettuat (profits) Defters, consisting of enumeration of estates, animals and profits of the household, were put in to fix the people who had to pay tax according to their fiscal positions and -in this manner with the increase of the public revenues obtained from collected taxes to cover other public expenditures on the point of expenses of re-organized army. We tried to dicover the socio - economical structure of Pazarköy sub-district dependent on İzmid district in the province of Bolu by using the catalagues of this defter sated 1844 - 1845. According to the Temettuat (profits) registrations, Pazarköy had 5 country centers that were called Orul, Cedid Müsellem, Muradiye, Çakırlı, Kırsak Müsellem. Pazarköy was a sub-discrict where the settlement units were widespread. But these settlement units were neither town or village. The tribes of farmer determined the social strustureand economical structure was in from of that agriculture and cattle- dealing were concentric and that treadsmman's calling and comerce were limited to some regions and at level of living with great difficulty. Great part of income sources were obtained from agriculture and cattle-dealing. İn addition a great deal of income was also obtained from profits, servants and wage earners products. While the taxes had been collecting, the balance of income tax was never given importance and as a result of this, there had been many injustices.