Bolkar Dağları İvriz Çayı Havzası`nın dağ coğrafyası

Abstract

Bolkar dağlarındaki îvriz Çayı havzasının potansiyellerinin kullanımının planlama modelinin geliştirilmesinde, bu havzanın fiziki ortam koşulları, beşeri, ekonomik, kültürel, sportif ve turistik olanakları göz Önünde bulundurulmuş ve bu model koruma kullanma dengesi kapsamında geliştirilmiştir. Araştırma sahasının, jeolojik yapı açısından değişik zamanlara ait formasyonlarla temsil edilmekle birlikte, en yaygın formasyonu mezozoik yaşlı kireç taşlandır. Bunun yanında daha genç dönemleri karakterize eden Tersiyer ve Kuvaterner yaşlı formasyonlara rastlanılmaktadır. Araştırma sahası tektonik açıdan özellikle Alp orojenezi sırasında saryaj ve bindirmelere sahne olmuştur. Araştırma sahası gerçek anlamda bir jeomorfolojik açık hava müzesidir. Bu sahanın şekillenmesinde yapı ile birlikte flüviyal koşullar ve Pleistosen buzullaşması önemli rol oynamıştır. Araştırma sahasının bir diğer jeomorfolojik özelliği ise karstik şekiller bakımından zengin bir yapı sunmasıdır. Araştırma sahası kendine has oroklimatik özelliklere sahiptir. Vejetasyon açısından oldukça zengindir. Orman zonu, Karaçam, meşe ardıç, toros sediri ve toros göknarı ağaçlarından oluşmaktadır. Orman üst sınırından sonra alpin çayırlarını içeren Alpin zon başlar. Yaban hayatı sakinlerini; tilki, kurt, tavşan, keklik, kaya kartalı vd. oluşturmaktadır. Drenaj ağı ve su kaynaklan önemli hidrografik potansiyelleridir. Araştırma sahasında bulunan kalıntılar sahanın Hititliler ve Bizanslılar gibi bir çok medeniyete ev sahipliği yaptığım göstermektedir. Bu kalıntılardan eri önemli ve en ünlüsü de îvriz kaya anıtıdır. Yöre halkının başlıca geçim kaynağı ziraat ve hayvancılıktır. Bunun yanında yaylaya çıkma, şifalı ot toplayıcılığı fâaliyetleri de görülmektedir. Havzanın yukarı zonunda yapılan kiraz tarımı dağ alanlarının kendine has özelliklerinden dolayı farklılıklar sunmaktadır. Yöre halkı kendine has kültürel özelliklerini korumaktadırlar. Araştırma sahası turizm bakımından büyük bir potansiyele sahiptir.

SUMMARY In the development of the planning model of usage of potentials of îvriz Stream basin on Bolkar mountains, the physical environment conditions of this basin, demographic, economic, cultural, sportic and touristic capabilities are considered carefully and this model was developed in the scope of protection and usage. Although having been represented with formations belonged to different times in the aspect of geological structure, the most common structure of research area is old mesozoic lime stones. However tersier and quatrner old formations are encountered. Research area has been the scene of frictions and overlaps during the Alp orogenese in the tectonic aspect. Research area is a genuine geomorphological open air museum by true means. In the formation of this area, along with structure, fluvial conditions and pleistosan glaciation played an important role. Another geomorphological feature of this research area is that it represents a rich structure in point of karstic shapes. The research area has its own particular oroclimatic features. It is quite rich in the point of vegetation. The zone of forest consists of black pine, oak, juniper, Taurus cedar and Taurus fir tree. Above the upper border of forest, alpin zone which contains alpin grass starts. Wild life residents consist of fox, wolf, rabbit, partridge, rock eagle etc.. Dreinage web and water springs are important hydrographic potentials. The remainings found in the research area show that the area hosted many civilizations like HHthes and Byzantine Empires. The most significant and the most famous of these remainings is the îvriz rock relief. Main source of living of region people are agriculture and stock-breeding. Besides, high plateau camping and curative herb collecting activities are seen. The cherry agriculture which is done in the upper zones of the basin represents differences owing to its own particular features of mountainous areas.The people of the region protect their particular traditional properties. The research area has great potential in point of tourism. u