Demokrasiye katılım aracı olarak referandum ve Türkiye`de referandumların siyasete etkileri

Abstract

Türkiye'de demokrasi algısı özgür oy verme ve referandumlar üzerine yoğunlaşmıştır. Egemenliğin kullanım biçimlerinden biri olan doğrudan demokrasi geleneğinde halk istediği düşünceye özgürce oy verme hakkına sahiptir. Demokratikleşme eğilimde olan ülkeler gibi Türkiye'de demokrasi, siyasi tarihimiz için önemli bir konumda olmuştur. Demokrasinin gereği olarak yapılan seçimler ve referandumlar bu sürecin Türkiye'de nasıl yol aldığının göstergesi haline gelmiştir. İşte bu çalışmada demokrasinin önemli bir gereği olan siyasete, halkın doğrudan katılımını sağlayan referandumlar incelenmiştir. Halka doğrudan yetki veren bu kurum, demokrasi çatısı altında çoğu zaman onay kurumu olarak görülmüştür. Bu görüş doğrultusunda referandumun hukuki sınırları çizilmiş ve halk da bu sınırlar doğrultusunda karar vermişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduğu 1923 yılından 2017 yılına kadar geçen doksan dört yılda sekiz kez referanduma gitmiştir. İlk kez 1961 Anayasa Referandumu, daha sonra 1982 Anayasa Referandumunu, 1987, 1988, 2007, 2010 ve son olarak da 16 Nisan 2017 yılındaki 18 Maddelik Anayasa Değişikliği Referandumu izlemiştir. Her bir referandum kuşkusuz ki siyasete etki yapmış bu etki de değişik düzeylerde görülmüştür. İşte bu tezde her bir referandum ayrı ayrı analiz edilirken aynı zamanda siyasete etkileri de değerlendirilmiştir. Tezde ayrıca referandum ve plebisit konusu da analiz edilmiş ve Hatay Vilayeti ile ilgili olarak yapılan plebisit süreci de açıklanmıştır.

The perception of democracy in Turkey is concentrated on free-voting and referendums. In the tradition of direct democracy as one of the types of use of sovereignity, people have the right to vote freely for any thought that they want to. Democracy in Turkey, like countries having tendency for democratisation, has been having an important position in our political history. Elections as a need for democracy and referendums has been an indicator of how this process has proceeded in Turkey. Here in this study, referendums that ensures direct participation of people to politics as an important need for democracy. This institution which gives direct right to people has mostly been recognized as the affirmant institution under the roof of democracy. Within the scope of this approach, the legal borders of referendums are drawn and people have made their decisions in the direction of these borders. The state of the Republic of Turkey has conducted eight referendums during ninety-four years from 1923, the year it was founded, until 2017. First one was the 1961 Constitution followed by the 1982 Constitution Referendum, then 1987, 1988, 2007, 2010 and lastly the Constitutional Amendment Referendum for 18 provisions on the 16th April of 2017. Each and every referendum, with no doubt, has influenced the politics and this influence has been felt in different surfaces. Here in this thesis study, each referendum is analyzed seperately and at the same time their influences on politics are also evaluated. Moreover, in the thesis, the topic of referendums and plebiscites were also analyzed and the plebiscital process for the Hatay Province is explained too.