Adıyaman ili Gölbaşı ilçesi`nin tarihi, sosyo-ekonomik, kültürel yapısı

Abstract

Adıyaman ili Gölbaşı ilçesinin tarihi, sosyo-ekonomik, kültürel yapısı konulu bu yüksek lisans çalışmasında, Adıyaman ili, Gölbaşı ilçesinin tarihi, coğrafyası, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısı beş bölümde ele alındı. Gölbaşı'na dair ilk resmi kaynakların, yörenin Osmanlı hâkimiyeti altına girdikten sonra kayıt altına alınmaya başlamasından dolayı, ilçenin tarihi Adıyaman ve Besni tarihi dâhilinde incelendi. İlçe tarihini ortaya koymak bakımından yerel kaynaklar ve ilçedeki tarihi kalıntılar ile ilgili incelemeler de değerlendirmeye alındı. Coğrafi ortamın tespiti o yerin tarihi ve kültürü üzerindeki etkisini de değerlendirmek bakımından önemli olduğu için Gölbaşı ilçesinin coğrafi yapısı; morfolojik, jeolojik, hidrografik özellikleri ile birlikte detaylı bir şekilde ortaya konuldu. Aynı bölüm içerisinde ilçenin iklimine de yer verildi. İlçenin sosyal yapısı; nüfus, yerleşme, eğitim, basın-yayın kuruluşları, dini kurumlar, sağlık kuruluşları, vakıflar ve dernekler başlıkları altında incelendi. İlçenin nüfusu, idari yapısı ve bazı sosyal kurumları incelenirken 16. yüzyıla dair Osmanlı kayıtlarının yer aldığı kaynak eser incelenerek Gölbaşı'nın o dönemdeki sosyal yapısı da ortaya konulmuş oldu. Tarım, hayvancılık, sanayi ve ticaret, ormancılık, madencilik ve turizm konuları bağlamında ele alınan Gölbaşı'nın ekonomik yapısı yine 16. yüzyıl Osmanlı iktisadi yapısına dair kayıtların incelendiği kaynak eserlerden edinilen verilerle zenginleştirildi. Kültürel ve kültürel yapı kavramları açıklığa kavuşturulduktan sonra Gölbaşı ilçesinde beslenme kültürü, halk sanatları ve zanaatları, yöresel kıyafetler, yöresel oyunlar, çocuk oyunları; halk edebiyatı; doğum, evlenme, ölüm, asker uğurlama ve gelenekler açıklandı. Sonuç kısmında araştırmanın genel bir değerlendirmesi yapıldıktan sonra çözüm ve öneriler ortaya konuldu.Anahtar kelimeler: Adıyaman, Gölbaşı, tarih, coğrafya, kültür, ekonomi, sosyal yapı.

In this thesis concerning Adıyaman?s Gölbaşı district?s historical, socio-economical and cultural beings; we analyze the history, geography, social, economic and cultural beings of Gölbaşı in five stages.The history of the district explained together with Adıyaman and Besni?s history because first offical resources about Gölbaşı started to save after the district?s taken under control of Ottoman Empire. To explain the history of Gölbaşı; local resorces and ruins on the district were considered.Analysing the geographical ambience is very important to explain its effects on history and culture. Because of this, Gölbaşı?s geography; morphologic, geologic, hydrographic, properties are shown with all its details. Climate is also explained in this stage.Social beings of the district is analyzed at the tittles of population, settlement, education, media companies, religinal foundations, health foundations and corprations. While analyzing the population of the district, administrive beings and some social foundations; we also analize some resources which includes 16 th. century Ottoman archives. And by analyzing all these we aim to show Gölbaşı?s social facts in that century. Gölbaşı?s economic beings such as; farming, animal breeding, industry and trading, forestry, minary and tourism again enriched by using resources of 16 th. century Ottoman?s economic datas. After explaining culture and culturel beings we try to explain; nurishment, social art and craft, local dresses, local games, chils games, folk literature, birth, wedding, death, soldier ceremonies and traditions of Gölbaşı. In final stage; after general assessments were made, solicaions and advices were shown.Keyword: Adıyaman, Gölbaşı, history, geography, culture, economical, social being.