28 şubat askeri müdahalesi ve Türk siyasetine etkileri: Türkiye`de asker-siyaset ilişkisinin tarihsel serüveni bağlamında bir inceleme

Abstract

Ordu siyaset çatışması bağlamında incelendiğinde ordunun örgütlenme biçimi, disiplinli yapısı ve en önemlisi elinde bulundurduğu silah gücü onun devlet kurumları içinde üstün bir yer edinmesini sağlamıştır. İktidarların ülke yönetiminde etkinliği kaybettikleri zamanlarda ordu kurumlar arasındaki bu üstünlüğünü kullanmış ve siyasete müdahale etmiştir. Türkiye tarihine baktığımızda Tanzimat'ın hemen öncesinde kurulan modern ordunun 1876'da ilk darbeyi yaptığını görmekteyiz. Cumhuriyet döneminde ise çok partili yaşama geçişin ardından 1960'da askerin darbe yaptığı görülmektedir. 1970'de muhtıra ile siyasete müdahale edilirken, 1980'de bir kez daha darbe yapılmıştır. 1990'lı yıllarda siyasal İslam'ın gelişmesi, Refah-Yol hükümetinin uygulamaları, hükümetin inisiyatifi dışında gerçekleşen ve toplumu rahatsız eden bir takım olaylar üzerine 28 Şubat 1997 tarihli Milli Güvenlik Kurulu toplantısında alınan kararlar ile askerin sivil iktidar üzerinde uyguladığı baskı ?Postmodern Darbe? olarak adlandırılmıştır. Bu süreçte 28 Şubat kararlarının uygulanmasına yönelik işlemler gerçekleştirilmiştir. Yine bu süreçte Refah Partisi ile Fazilet Partisi kapatılmış, bu düşüncenin devamı niteliğinde kurulan AK Parti 2002 seçimlerinde tek başına iktidar olmuştur. Siyasete müdahale zincirinin son halkasını 27 Nisan 2007'de yapılan açıklama, yani e-muhtıra oluşturmuştur.Tez çalışmasının temel amacı Türkiye tarihinde yapılan müdahalelerin birbirinden bağımsız olmadıklarını, belli bir düşünce sisteminin devamı niteliğinde olduklarını vurgulamaktır. Öte yandan bir geleneğin devamı olarak ortaya çıkan bu müdahalelere karşı halkın tepkisinin zaman içinde değişiklik gösterdiğini, tepkilerin kabullenmeden karşı çıkışa giden bir yönde ilerlediğini ortaya koymak da tez çalışmasının amaçları arasındadır.

When carefully analyzed within the perspective of conflict between Military and Politics, military thanks to its well-organized structure, discipline and most importantly its huge arm power has a priviledged position among other state organizations. In the times when political governments lose their control over state, military has chances to intervene the politics by using its advantages mentioned above. When we look at the Turkish history, Turkish army which was established just before Tanzimat (administrative reforms in 1839) made its first intervention in 1876 In the Repuplician era, after transition to the multi-party system from single party system in 1945, the first military intervention was to be seen in 1960 against Democratic Party and follewed by Memorandum Note in 1970, intervention in 1980, Process of Feb 28 and lastly Military Proclamation released by General Staff in April 27, 2007 so called ?e-Muhtıra?. When we came to 1990?s with the emerging of Political Islam not only in the world but also in Turkey, certain radical policies executed by Refah-Yol government and some irritating incidents in the society gave way to the ?Process of Feb 28? which is taken as ?Postmodern Intervention?. This Process is the sum of decisions taken in the National security Council Meeting held in Feb 28, 1997.With this Process, the realization of decisions declerated to the Political Government and elemination of Political Islam in Turkish Politics was aimed. However the result was different: After the 2002 election, Justice and Development Party (AK Parti) the suceeding party of Welfare Party and Virtue Party (both closed during this process), came into the power. The main concept of this thesis is to show that all these interventions were not independent, they reflected predetermined thoughts and the reactions of citizens against to interventions changing from admition to the reactive.