Temettuat Defterleri`ne göre Edirne şehri

Abstract

Osmanlı Devleti 19. yüzyılda girmiş olduğu mali buhrandan çıkmak amacıyla bozulduğunu fark ettiği mali ve siyasi kurumları düzeltmek için çeşitli reform yollarını aramıştır. Bu kurumların işleyişlerini düzeltmek amacıyla Tanzimat Fermanı'yla meclisler oluşturulmuş ve yeni kanunlar çıkarılmıştır. Yeni çıkarılmış kanunlar gereğince herkesten mali durumlarına göre, yılda bir veya iki kez olmak kaydıyla, vergi alınması kararlaştırılmıştır. Böylece hem vergi mükellefi olan kişilerin sayısı hem de verecekleri vergi miktarları ortaya çıkarılmış olacak ve başta ordunun masrafları olmak üzere devletin giderlerinin karşılanması sağlanacaktı. Bu amaçla hane reisinin vergiye kaynak olabilecek arazi, emlak, hayvan vb. her türlü mal varlığını ve bunlar için ödemesi gereken vergileri içeren Temettuat Defterlerinin hazırlanmasına karar verilmiştir.M. 1844?1845 / H. 1260?1261 tarihli Temettuat Defterleri'nden yararlanılarak oluşturulan bu çalışmada Edirne Kazası'nın bu yıllardaki ekonomik, sosyal ve iktisadi yönü ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.Çalışmamızda öncelikle Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden almış olduğumuz Edirne Kazası'nın merkeze bağlı 64 mahallesi ve bu mahallelerde bulunan 5276 hane incelenmiş olup bunlar tablolar şeklinde düzenlenmiştir. Tablolarda hane reisleri, hane reislerinin meslekleri ve sahip oldukları mal varlıkları kaydedilmiştir. Bu tablolardan hareketle oluşturulan grafiklerle konunun daha iyi anlaşılması ve anlatımın zenginleştirilmesi amaçlanmıştır.Beş bölümden oluşan tezimizin birinci bölümünde Edirne adının kökeni, Edirne'nin tarihi ve coğrafi konumu anlatılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Osmanlı Devleti'nin vergi sisteminden ve tahrirlerden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde XIX. yy. ortalarında Edirne'nin sosyal yapısından bahsedilmiştir. Bu bölümde çeşitli yıllarda Edirne'nin nüfusu ve temettuat defterlerine göre tahmini nüfusu üzerinde durulmuştur. Hane reislerinin isimleri, meslekleri ve lakaplarına ilişkin verilerde bu bölümde yer almaktadır. Dördüncü bölümde Edirne'de tarım ve hayvancılık üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde ise temettuat defterlerine göre Edirne'nin gelir kaynakları ve vergilendirme ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.Bu çalışma ile Edirne Kazası'nın Osmanlı'nın son dönemindeki tarihi aydınlatılmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Edirne, Temettuat, Hane, Tanzimat, Vergi

The Ottoman Empire searched for the various ways of reform in order to fix the financial and political institutions, which it had realized they were deteriorated, with the aim of getting out of the financial crisis which was encountered by the 19th century. With the aim of fixing the functioning of these institutions, councils were founded and new laws were made together with `Administrative Reforms?. According to these newly made laws, it was decided on getting tax from everyone once or twice a year considering their financial incomes. Thus, both the number of taxpayers and the amount of tax they had to pay would be brought out and the expenditures of the state, primarily the military costs, would be met. With this purpose, it was decided on preparing the `Temettuat Book? which included the head of household?s land, real estate, animal and all kinds of property and the taxes must be paid for these things.At this study which is formed by making use of the `Temettuat Book?(dated 1844-1845 AD/1260-1261 AH) the economic, social and the financial aspects of Edirne at those years are tried to reveal.In our study, primarily we get from the Prime Ministry?s Ottoman Empire Archives, 64 districts which are attached to the center of Edirne and 5276 houses in these districts are examined and arranged in tables. The head of households, their occupations and their property holdings are registered in the tables. The topic is tried to comprehend well and the expression is tried to enrich by the graphs which are formed by looking these tables.At the first section of our thesis, which consists of five sections, the origin of the name of Edirne, the history of Edirne and its geographical location are tried to explain. At the second section, it is mentioned about the social structure of Edirne in the middle of XIX th. century. In this section, it is focused on the population of Edirne in various years and estimated population of it according to `Temettuat Book?. The information about the head of households, their occupations and their nicknames is also take part in this section. At the fourth section, it is emphasized on the agriculture and animal husbandry of Edirne. At the fifth section, the information about the income resources of Edirne and taxation is mentioned.The history of Edirne in the last term of Ottoman Empire is tried to bring to light with this study.Key words: Edirne, Temettuat, House, Reform and Tax