310 nolu Şeri`yye Sicili`ne göre Tarsus Mahkemesi`nde görülen davalar (H. 1283-1290) (M. 1866-1873)

Abstract

İlk kurulduğu yıllardan itibaren hak ve hukuka büyük önem veren Osmanlı Devleti, en küçük yerleşim birimlerine kadar adaleti sağlamak için kadılar vasıtasıyla Şeriat Mahkemeleri'ni kurmuştur. Şer'i ve örfi kuralların birlikte uygulandığı Osmanlı hukuk sistemi, devletin güçlü olduğu dönemlerde mükemmel işleyişini sürdürmüştür. İlerleyen yıllarda iç ve dış gelişmelere bağlı olarak, devletin temel kurumlarında yapılması gereken yeniliklerden Osmanlı yargı kurumu da nasibini almıştır. Tanzimat ile birlikte Klasik dönemden farklı olarak, Osmanlı mahkemelerinin yapısında, işleyişinde ve mahkeme kararlarının dayandığı esaslarda köklü değişikliklere gidilmiştir. Şer'i kuralların yerini, çeşitli tarihlerde oluşturulan ve Avrupa örneğine göre düzenlenen ceza kanunları almıştır. Bu dönemdeki tüm mahkeme uygulamalarının kaydedildiği şer'iyye sicilleri, her ne kadar zengin belge çeşitliliğine sahip olmasa da oluşturulduğu bölgenin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtan doyurucu bir özelliğe sahiptir. 310 No'lu Tarsus Şer'iyye Sicili de bu açıdan önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Tezimizde, 1866- 1873 tarihleri arasında Tarsus'ta mahkemeye intikal eden olaylardan hareketle, somut verilerin ışığında hem söz konusu sicilin hem de o dönem Tarsus'unun çok yönlü özellikleri ele alınıp incelenmiştir.

Since the begining the Ottoman Empire who has given and paid special attention to the Justice and law and established constructed şeria courts to enable Justice even in smallest administrative units. The Ottoman law system in which şeria and customery laws used together, continued its process in powerful times of empire. In later years iner and auter processes, Ottoman Justice institution was set. Different from classical time, by Tanzimat they went radical changes in construction, process and decision of Ottoman courts. Instead of şeria rules the rules which were designed in different times and according to Europe simple, were came. In this time; Islamic taxes in which court implementations were recorded had satisfying reflecting politic, economic, social, cultural features of area. In this aspect number 310 Tarsus Islamic tax if has important informations. In our thesis between 1866-1873 the events submitted to court in Tarsus in the light of concrete data tax and Tarsus?s mony-sided featuses are handled and analysed.