Balık üretim işletmelerinde maliyetlerin muhasebe standartları ve vergi mevzuatı çerçevesinde hesaplanması: Bir vaka çalışması

Abstract

Bu çalışmada balık üretim işletmelerinde maliyetlerin muhasebe standartları ve vergi mevzuatı çerçevesinde hesaplanması ve bir vaka çalışması konusu incelenmiştir. Balık üretim işletmelerinde karşılaşılan gider türleri ve gider tutarları öncelikle tek düzen muhasebe sistemi daha sonra 41 No'lu Türkiye Muhasebe Standardı (KOBİ TFRS 34. Bölüm) esas alınarak belirlenmiş, birim üretim maliyetleri hesaplanmış ve elde edilen muhasebe bilgileri finansal tablolara aktarılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, tarım sektörü, tarımsal faaliyetler ile tarım işletmeleri hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde, tarım işletmelerinde uygulanması gereken tarım muhasebesi konusu incelenerek, tarım muhasebesinin önemi ve gelişim süreciden bahsedilmiştir. Daha sonra tarım işletmelerinde, envanter, değerleme ve amortisman işlemleri detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, tarım işletmelerinin tarımsal faaliyetleri ile ilgili olarak yayınlanan 41 No'lu Türkiye Muhasebe Standardı, standardın önemi, gelişim süreci, amacı ve kapsamı hakkında bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra canlı varlıklar ile tarımsal ürünlerin muhasebeleştirilme süreci detaylı bir şekilde açıklanarak, standartta yer alan tarımsal faaliyetlere ilişkin devlet teşvikleri ile bu teşviklerin muhasebeleştirilme biçimleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde, balık üretim işletmelerinde kurulması gereken maliyet muhasebesi bilgi sistemi hakkında teorik bilgilere yer verilmiştir. Öncelikle balık üretim işletmelerinde maliyet ve maliyet muhasebesi kavramları açıklanmış, maliyetlere etki eden faktörler belirtilmiştir. Daha sonra tekdüzen muhasebe sistemi çerçevesinde giderlerin sınıflandırılması yapılarak, gider yerleri ve gider dağıtımları hakkında bilgiler verilerek balık üretim işletmelerinde kullanılacak maliyet muhasebesi yöntemleri değerlendirilmiştir.Beşinci ve son bölümde ise uygulamaya konu olan balık üretim işletmesi hakkında, genel bilgiler verilerek, uygulamanın amacı ve önemi belirtilmiş, üretimi yapılan gökkuşağı alabalık türünün üretim süreci ana hatları ile açıklanmıştır. Daha sonra balık üretim işletmelerinin üretim sürecinde ortaya çıkan maliyet hesaplamaları ile muhasebe uygulamaları öncelikle Türk Vergi Mevzuatı, daha sonra 41 No'lu ?Tarımsal Faaliyetler Standardı? çerçevesinde ele alınarak çeşitli sonuçlara ulaşılmış ve ulaşılan finansal bilgiler karşılaştırılmıştır.Yapılan uygulama sonucunda, her iki yöntem esas alınarak elde edilen finansal bilgiler karşılaştırıldığında, tutar olarak çok yüksek farklılığa ulaşılmamakla birlikte, Türk Vergi Mevzuatı ile Türkiye Muhasebe Standartları'nın farklı yaklaşımları benimsediği tespit edilmiştir. Benimsenen bu farklı yaklaşımlar sonucunda ise, işletmenin bilançosunda yer alan aktif ve pasif hesaplarına ilişkin tutarlar ile gelir tablosunda yer alan kar veya zarar kalemleri farklılık göstermektedir. Bununla birlikte, tekdüzen hesap planının, tarım işletmelerinin finansal işlemleri sonucu elde ettiği bilgilerin ilgili finansal tablolara aktarılmasında bilgi muhasebesi açısından yetersiz olduğu kanaatine varılmıştır.

In this study, the subject is according to accounting standards and tax legislation how to analyse cost accounting and financial applications at fisheries enterprise and a case study. The expenditure items and budgets were assigned primarily acoording to uniform accounting system than 41th Turkish Accounting Standart (SMEs for TFRS, Section 34) and fair values were calculated and obtained accounting informations were transferred to financial statement at hatcheries.At the first part of this study general informations about agricultural sector, agricultural activities and agricultural enterprises are given.At the second part the agriculture accounting policy in hatcheries is examined, the significancy of agriculture accounting and its development process are mentioned. Than in agriculture enterprises inventory, valuation and depreciation schedule are explained in depth.At the third part, some informations are given about 41th Turkish Account Standart which was published inconcern with agriculture enterprises? agricultural activities, the significancy of standart its development process, aims and its scope. Than biological assets and the recognition process of agricultural products are explained in detail. Government promotions which are related to agricultural activities that appears in standarts and accounting treatments of those promotions are examined.At the fourth part, includes theorical informations about the cost accounting data systems which must be set up at hatcheries. Principally the concepts of cost and cost accounting are explained and the factors that effect to cost are signified. Than by classifying according to uniform system of accounts, by giving informations about expenditure items and occured expenses cost accounting treatments are evaluated.At the last part by giving general informations about this hatchery which is subject to this application, aim of the application and applications importance are indicated, the production process of the rainbowtrout(that is producting) is outlined. Than by handling the cost accounts which appear at production process of the hatcheries and accounting practices in concern with ? Turkish Tax Legistation? and than 41th ?Agricultural Activities Standart? various informations are reached and these financial informations are compared. The result of this practise when the financial informations compared by respecting both of two methods, in all. There aren?t many differences but, it is confirmed that ?Turkish Tax Legislation? and ?Turkish Accounting Standarts? internalized different approximations. The results of these different approximations. There are differences also between the amounts which are regarding to account of assets and liabilities that appears in business organizations annual financial statement with profit/loss items that appear in income statement. However it is reached conclusion that the uniform accounting plan is insufficient in terms of information accounting while the informations which are procured by agriculture enterprises in concequence of financial transactions, are being transfered to statements.