Temettuat Defterlerine göre Budaközü Kazası`nın sosyal ve ekonomik yapısı

Abstract

Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde Maliye Nezareti Temettuat DefterleriTanzimat ile birlikte ortaya konulan vergi reformunun bir sonucu olarak ortayaçıkmıştır. Bu çalışma 1844-1845 yıllarında Sivas Eyaleti'ne bağlı Bozok Sancağı'nınbir kaza merkezi olan Budaközü Kazası'nın sosyo-ekonomik yapısını aydınlatmayıamaçlamaktadır. Öncelikle transkripsiyonları yapılan defterlerden elde edilen bilgileranalitik bakışla tasnif edilmiş ve tablolarla görselleştirilmeye çalışılmıştır.Çalışmanın içeriği, Tanzimat Dönemi Osmanlı vergi sistemi, Temettuatdefterlerinin ortaya çıkış süreci, defterlerin kayıt altına alınması ve özellikleri,defterlerde geçen yöre olan Budaközü Kazası'nın (günümüzde Çorum ilinin Sungurluilçesi) nüfus, sosyal ve ekonomik yapısını tahlil ve tetkik etmeye dayalıdır. Merkez 6mahalle ve 42 köyden oluşan bu araştırma, mahalle, köy ve hane bazındadeğerlendirilmeye çalışılmıştır. Kaza merkezinde çeşitli iş kollarının, köylerde isetarım ve hayvancılığın yapıldığı; halkın müslümanlardan ve gayrimüslimlerden oluşankozmopolit yapısı olduğu tesbit edilmiştir.Sonuç olarak, incelenen 1844-1845 (H.1260-1261) tarihli 48 defter ışığında,Budaközü, Sivas Eyaleti'ne bağlı Bozok Kaymakamlığı'na tabi bir kazadır. İçAnadolu'da bir yerleşim yeri olan Budaközü (Sungurlu) Kazası'nın bölgesel yapısınınincelenmesiyle, yerel tarihçiliğe katkıda bulunularak, XIX. yüzyıl ortaları Osmanlıtoplum yapısının ve ekonomisinin ülke genelindeki durumunun anlaşılmasına katkısağlamaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Tanzimat, Budaközü, Temettuat, Sosyo-Ekonomik Yapı, Vergi

Dividend Books of Ministry of Finance, in the Prime ministry of OttomanArchive, have emerged as a result of the tax reform with Tanzimat. This study aims toilluminate the socio-economik structure of Budaközü distric which is from Sivasprovince Bozok town between 1844-1845. At fisrt infor mation obtalned fromtranscripted books has been classified with analytical perspective and visualised withtables.Content of the study is based on Ottoman tax system within Tanzimat periodand occurence of dividend books, recording these books. And also it is based onanalysing population, socio-economic structure of Budaközü which is from Çorumprovince Sungurlu district nowadays. This study, constitued by 6 centralneighborhood and 42 village, has been evaluated on the basis of neighborhood, villageand household. It is determined that mainstay in district is various line of work and invillage that is agriculture and livestock breeding. Besides that there is a cosmopolitsocial structure built by Muslims and non-muslims.After all, in the light analyzied 48 book dated 1844-1845 (H.1260-1261).Budaközü is a district from Sivas state Bozok district governorship. With analyzingthe regional structure of Budaközü district which is a settlement in central Anotolia,by contributing local history, it has been tried to contribute to comprehend the midXIX. century Ottoman socia-economic structure throughot the country.Keywords: Tanzimat, Budaközü, Dividend, Socio- economic structure, Tax.