Diş hekimliği fakültesi öğrencilerine yönelik akılcı ilaç kullanımı anket çalışması

Abstract

Dünyada ve Ülkemizde yapılan çalışmalar doğrultusunda akılcı ilaç kullanımı (AİK)'nın önemi giderek artmaktadır. Akılcı olmayan ilaç kullanımı (AOİK) hem sağlığımızı hem de ekonomiyi ciddi şekilde tehdit etmektedir. Bu sorunun üstesinden gelebilmenin en önemli yolu ise; altta yatan nedenlerin bilinmesi ve bu nedenlerin ortadan kaldırmak için ciddi adımların atılmasıdır. AİK'de en önemli sorumluluk başta ilacı reçete eden hekimlere düşmektedir. Bu nedenle bu çalışmamız; Diş hekimliği öğrencilerinin mezuniyet öncesi AİK'e ilişkin bilgilerinin ölçülmesi ile AİK konusunda bilgi ve farkındalıklarının arttırılması için yapılmıştır.Çalışmamızda örneklem seçimi monografik örnekleme yöntemi ile yapılmıştır. Örneklem sayısını belirlerken %95 güvenle, %5 hata ile 240 kişilik evrenden AİK farkındalığının da %50 olduğunu düşünerek Rasoft isimli program yardımı ile örneklem sayısı yaklaşık 150 bulunmuştur. Ancak eksik veriler dikkate alınmayacağından 177 kişiye anket ulaştırılmıştır. Ankete katılanlara göre endikasyonu olmayan durumlarda, ilaç yazmada hekimi etkileyen durumların dağılımına baktığımızda; en çok etkileyen durum %38,4 oranında hastanın şikayetleri geçmediğinde ve %23,2 oranla hastanın ısrarı olduğu belirlenmiştir. Hekimlere ilişkin, akılcı ilaç kullanımına neden olan en büyük engelin dağılımına baktığımızda yanlış tanının %29,9, hasta yoğunluğundan yeterince hastayla ilgilenememeye bağlı %22,6 ve ilaç kullanımına ilişkin bilgi eksikliğinin ise %22,0 etkili olduğu belirtilmiştir. Öğrenciler; reçetede yazılan ilaca muadil diğer jenerik preparatların hastalara verilmesi konusunda, ilaç seçme yetkisinin eczacılara verilmesinin tedavinin başarısı açısından %77,4 oranında yanlış olduğu belirlenmiştir. Diş hekimliği öğrencileri eczanelerin mevcut durumda, hastalara ilaç danışmanlığı yapmaları hakkında yetersiz, kısmen ilaç danışmanlığı yapılıyor diyenler %62,7 oranında bulunmuştur. Ankete katılanlara göre %67,2'si akılcı ilaç kullanımındaki en önemli paydaşın öncelikle hekim olduğu, sonra %20,9 oranıyla hastanın, sonra da eczacı ve hasta yakının geldiği belirlenmiştir.Maddeler halinde çıkarılan sonuçları belirtirsek; 1) AİK'in ne olduğu konusunda öğrencilerin bilgi sahibi oldukları ve farkındalıklarının var olduğunu göstermektedir. 2) En sık yazılan ilaç grubunun ağrı kesiciler olduğunu düşünmektedirler. 3) Hekim hastanın yönlendirmesine asla bakmamalı ve gerekmedikçe ilaç yazmamalıdır. 4) AİK konusunda öğrencilerin %93,2 oranla eğitim almak istediği görülmektedir. Bu durum AİK konusunda öğrencilerin aslında iyi bir duyarlılık içinde olduklarının göstergesidir. 5) Öğrenciler ilacın sorumluluğunu alan ve yetkili olan hekimin verdiği ilacın verilmesi gerektiğini ve eczacının buna göre davranması gerektiğini düşünmektedirler. 6) Rutin ilaçlardaki faz çalışmaların veya en azından akut, subakut ve kronik toksisite çalışmaların bu bitkisel ürünlerde de mutlaka zorunlu olması gerektiği. 7) AİK konusunda öncelikle hekimin dikkatli hassas olması ve sonrasında hastanın hekimin yazdığı reçeteye harfi harfine uyması gerektiği sonuçlarına varılmıştır.

The importance of rational drug use (RDU) has been increasing over studies done on earth and in our country. Non-rational drug use is threating both our health and economy seriously. The most important way to overcome this problem is to know its reasons and to step seriously to abolish these reasons. The most important responsibilitiy in RDU belongs to doctor writing prescription.And because of this, our this study was made to assest the students of faculty of dentistry and make increase information and awareness. The monographic sampling was made as sampling method. Sampling numbers were determined 95% reliable and 5% error margh while thinking of RDU awareness to be as 50% from 240 persons universe, there has been found nearly 150 sampling number with the help of program called Rasoft. As the incomplete data won't be ignored, the survey was reacted to 177 person.According to person who joined to survey in stuations which has no indication. The most affective situation that a doctor write drug is with 38,4% one from repeating achers and with 23,2% rate with the insistence of patients. The biggest reason the delay the rational drug use is misdiagnosis with 29,9% rate not being able to pay attention to patients due to insensivity with the 22,6% rate and having incomplete data with the rate of 22,0% were stated. While talking about the written prescription students cleared that on authorisation of choosing drug shouldn't be given to pharmacists as it gives a 77,4% bad result. The students of faculty of dentistry has declared that 62,7% of people say that pharmacies are inadequate while giving info about drug. The people who joined the survey tell that the most important depend on doctor with rate of 67,2% doctors and patient with 20,9% and then dentist and patients relative come respectively.When to specify the results; 1) It has shown that students have information and awareness on what is RDU. 2) They think the mostly written drug use group is painkillers. 3) Doctors shouldn't let patients direct and shouldn't write drug if it is unnecessary. 4) They won't to be educated about RDU with the rate of 93,2%. This result indicates that they have awareness in a good term about RDU. 5) Students think that, the drug whose responsibility has been taken by doctor, should be given as it is written and pharmacies should do what the doctor has written. 6) The phase studies in routine drugs or at least acute, subacute and chronic toxicity studies should take part abligatory in the herbal products. 7) During RDU, the doctor should be careful and sensivite later patient should obey the prescription and every step of it.