Küçülme stratejileri ve krizle gelen küçülme stratejileri üzerine Türkiye`nin ilk 500 büyük işletmesi üzerine bir araştırma

Abstract

Son yıllarda, büyük işletmeler teknolojik gelişmelere ve hızla değişen dünyaya ayak uydurabilmek için geleneksel yapılarını değiştirmek durumunda kalmaktadırlar. Son yirmi yılda küçülme, kademe azaltma, dış kaynaklardan yararlanma ve işten çıkarma gibi organizasyonel yapılandırma çabalan global rekabete karşı geliştirilmiş önemli stratejiler olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmelerdeki düşük verimlilik, yüksek işçi maliyetleri ve ekonomik yıpranma, iş. dünyasını ve sanayiyi daha az sayıda personelle verimliliği ve rekabet gücünü arttırabilmek için zorlamaktadır. `Küçülme stratejileri` konulu tezimizde belirli ölçüde keşifsel ve tanımlayıcı araştırma yapılmıştır. Literatürde küçülme ve küçülme stratejilerini açıklayan çeşitli modeller yer almaktadır. Küçülmenin etkinliğini ölçmede kullanılan araştırma modelleri faaliyet gösterilen iş koluna, organizasyonun yapısına ve işçi profiline göre değişmektedir. Araştırma çerçevesinde konu ile ilgili yerli ve yabancı literatür taraması yapılmıştır. Küçülme ve küçülme stratejileri ile ilgili olarak yapılan araştırmalar incelenmiş, bu bilgiler doğrultusunda özgün bir model oluşturulmuştur. Literatür taraması yapıldıktan sonra 19 değişken belirlenmiş ve bu değişkenler doğrultusunda araştırmanın anket formu düzenlenmiştir. Araştırma, Türkiye'nin ilk 500 büyük işletmesinin 2003 yılı verilerini kapsamaktadır. Yapılan araştırma sonucunda 92 işletmeden 3 8 'inin küçüldüğü, küçülenlerin işçi çıkarma, yeniden tasarlama ve sistem stratejilerinden birini ya da birkaçını seçtikleri, kriz, yönetsel karar, plansız büyüme, gibi nedenlerle küçüldükleri,V küçülme stratejisinin işletmelerde, üretim miktarının artması, işçilik maliyetlerinin düşmesi gibi olumlu; çalışanların iş yükünün artması, motivasyon eksikliği, örgüt içerisinde tecrübeli personelin azalması gibi olumsuz sonuçları olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucuna göre işletmelerin karları, verimlilikleri ve satışları olumlu ya da olumsuz herhangi bir şekilde küçülme stratejilerinden etkilenmektedir. Anahtar kelimeler: Küçülme, küçülme stratejileri, kademe azaltma, işten çıkarma, organizasyonel yapılandırma, organizasyonel yapı.

Recently, large corporations are in the situation of restructuring their traditional structures due to adapt technologic developments and rapidly chancing world. Over the last twenty years organizational restructuring efforts such as downsizing, delayering, outsourcing and layoffs became predominant reaction to global competition. Low productivity, increasing labour costs and economic recessionary presures have forced business and industry to maintain efficiency with reduced personnel to retain a profitable organization structure and to increase competitiveness. The current study about `downsizing strategies` is partly explorative and discriptive form. Several of the studies cited in the literature examined downsizing and downsizing strategies by various models. The approval models which explain downsizing, show some discrepancy according to the sectors, organizational structure and labour profile. The previous local and general literature on downsizing and downsizing strategies is reviewed, in order to highlight the variables examined. Following the review, nineteen strategic variables have been determined. A singular model and questionaire has been developed by using these variables. The sample of this study consist of 500 Major Industrialist Enterprises of Turkey in 2003. At the study we found that 38 establishments have downsized and used workforce reduction, work redesign and systemic strategies to downsize. Some reasons of downsizing are crises, growth without planning and managemen decision. It can beVII said that there are positive outcomes of downsizing strategies such as decreasing in production costs and labour costs. It can also be mentioned that there are negative outcomes of downsizing strategies such as increasing in the work load, decreasing in the motivation, and decreasing in the number of senior emloyees. Consequently, we found that coorporations profitability, productivity and sales have been affected by the downsizing strategies. Keywords: Downsizing, downsizing strategies,delayering, layoff, organizational restructuring, organizational structure.