Antakya geleneksel yemek kültürünün beslenme antropolojisi açısından incelenmesi

Abstract

Ill ÖZET ANTAKYA GELENEKSEL YEMEK KÜLTÜRÜNÜN BESLENME ANTROPOLOJİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Kadriye ŞAHİN Antropoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Hüseyin TÜRK Haziran 2003, 203 Sayfe Yemek kültürü, bir toplumda yiyeceğin üretilmesinden tüketilmesine kadar izlediği serüven ve bu serüvene bağlı olarak ortaya çıkan maddi-manevi kültür öğelerinin oluşturduğu önemli bir kültürel dizgedir. Görünüşte yemek olayı önemsiz bir olgu gibi görünse de günlük yaşantının büyük bir bölümü yeme içme, yiyebilmek için üretme, üretilenleri satın alma, bunun için gerekli ekonomik gelir ile yemeği ortaya koyabilme çabasıyla geçer. Ekolojik çevre, dinsel inanç, kültürel edinimler, sosyal ve etnik gruplar, eğitim düzeyi ve kültürel mirasların toplamı, damak zevkleri, yemek kültürünün çeşitlenip özelleşmesindeki etkenlerdir. Antakya'nın bulunduğu ekolojik çevre, farklı dinsel grupların bulunması, tarihsel zenginliği çok renkli ve zengin bir yemek dokusu ile buna bağlı sosyal olguların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu nedenle çalışmada Antakya geleneksel yemek kültürünün antropolojik bir bakış açısıyla incelenmesi amaçlanmıştı. Çalışmanın birinci bölümü konu ile ilgili yapılan önceki çalışmalar tanıtılmasından oluşmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde, çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, Hatay ilinin tarihçesi, coğrafi konumu ve etnik yapısı hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca, yemek kültürünü etkileyen etmenler ve Hatay da yiyecek üretimi ve tüketimi konusuna yer verilmiştir. Aynı bölümde Akdeniz bölgesi ile Antakya yemekleri karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Sosyal yaşam ve yemek kültürü başlığı altında geleneksel yemekler, törensel yemekler, evlenme gelenekleri, ölüm gelenekleri, sofra adabı, eğlence hayatı ve yemek kültürü ilişkisi ele alınmıştır. Dini inanç ve yemek kültürü başlığı altında dinsel gruplara göre kutsal ve tabu olan yiyecek ve içecekler, oruç, adak, bayram ve kutsal günler ile ilgili bilgiler verilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise elde edilen bulguların değerlendirilmiş, varsayımlar sınanmış ve çeşitli öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hatay, Beslenme Antropolojisi, Yemek Kültürü, Törensel Yemekler, Geleneksel Yemekler

IV ABSTRACT The investigation on Traditional Food Culture of Antakya with Point of View of Nutritional Antropology Kadriye ŞAHİN Department of Antropology, Master of Sciencies Supervisor: Yrd. Doç. Dr. Hüseyin TÜRK July 2003, 203 Pages Food culture is a culturel system including foods and drinks, production and consumption of foods, tools and materials used for food and cooking, rules of good manners in table, ceremenial foods, beliefe and traditions connected with food. Even if food is seen an ordinary event, an important part of our time in daily life is spent for food and drink, food production, buying foods, earning money to buy foods and cooking. Main factors in diversification of food culture are ecology, religious beliefs, cultural tradition, ethnical differences, the level of education and traditional tastes. The ecological environment, historical background of Antakya and different ethnic and religious groups living in Antakya give rise to enrichment and variation of food culture. So, the aim of the thesis is to research traditional food culture of Antakya with Antropological point of view. In the first chapter of thesis, researches in connection with food culture and nutritional Antropology are made known. In the second chapter, aim, importance, content and method of thesis are made clear. İn third and last chapter, about history, geopraphy and ethnic structure of Hatay are informed. In the same chapter, factors effecting to food culture and production and consumption of food in Hatay are clarified. Furthermore, traditional foods and ceremonial foods of Antakya are informed. Antakya foods and foods in Meditarranien region are compared. After proocesing the data relevant to the aim of research, some conclusions are reached and some propositions are made which is connected with the thesis. Keywords: Hatay, Nutritional Antropology, Food Culture, Ceremonial Foods, Traditional Foods.