Türkiye`de liberalizm: 1983-1989 Turgut Özal dönemi örneği

Abstract

Türkiye'de devletçilik politikalarından vazgeçilerek neoliberal politikalarınuygulandığı 1980'li yıllarda Özal önemli bir figür olmuştur. Özal, belki de MustafaKemal Atatürk'ten bu yana Türkiye'yi ekonomik ve siyasi anlamda en çok etkileyenlider olarak tarihte bir yer edinmiştir.Ortodoks bir istikrar programı olarak kabul edilen ve Turgut Özal tarafındanhazırlanan 24 Ocak 1980 Kararlarıyla Türkiye `Liberal Ekonomi` dönemine girmiş,ekonomi dış rekabete açılmıştır. Bu dönemde ihracatta olumlu bir artış olmuş ancakserbest piyasa ekonomisi için sağlam siyasal, sosyal ve yasal altyapısağlanamamıştır. Dışa açılma Türk sanayini güçlendirmeden, rekabet edecek durumagetirmeden ve kamu sektörüne bir düzenleme yapılmadan faiz, döviz ve sermayeserbestisi ile gerçekleştirilmiştir. Serbest piyasa atılımı başlatılmıştır. Ancak devletinbazı alanlarda müdahalesi devam etmiştir. Liberal ekonomik modelde devletyatırımlarını üretken alanlardan çekerek bu alanları özel sektörün doldurmasıbeklenirken, Özal döneminde özel sektörün üretken yatırımları yetersiz kalmış, özelgirişimci sermayesini daha fazla kar getiren üretim dışı sermaye birikimineyönlendirmiştir. Özal iktidarı döneminde liberal ekonomik düzen için önemligirişimlerde bulunulduğu halde liberalizmin siyasi yönü yarım kalmıştır. Demokratikhak ve özgürlüklerin askıya alındığı, siyasi özgürlüklerin olmadığı, baskı veotoritenin etkili olduğu bir dönemde uygulanan liberal ekonomik model siyasiliberalizmi getirmemiştir. Hatta ekonomik alanda gerçekleştirilen liberalizmözgürlüklerin baskı altına alınmasıyla mümkün olmuştur.

Arguably, Özal was the most influentialpolitical leader affecting Turkey in economic and political fields since MustafaKemal Atatürk earning a place in Turkish history.By January 24 Decisions, accepted as an orthodox stability program andprepared by Turgut Özal, Turkey has entered the `Liberal Economy` era andeconomy has been opened to foreign competition. There has been a positive increasein export during this period, but it could not provide a strong political, social andlegal infrastructure for the free market economy. This has been done with freedom ininterest rates, foreign currency, and capital without making Turkish industrystronger, without getting it ready to compete and without doing any regulation instate sector. Free market progress has been started. However state intervention atcertain fields continued. In liberal economic model, state withdrawn its investmentsfrom productive fields to be filled by private sector, however, productive investmentsof private sector was insufficient, and private entrepreneurs invested their capital into more profitable speculative type investment during Özal era. Important steps havebeen taken for liberal economic order while Özal was in power, but social side ofliberalism was incomplete. A liberal economic model did not bring politicalliberalism since it was practiced while democratic rights and freedoms suspended,without having political freedoms and when oppression and authority effective.Liberalism accomplished in economic field was only possible by the oppression offreedoms.