Anayasa Mahkmemesi kararlarında hukuk devleti anlayışı üzerine bir inceleme

Abstract

Hukuk devleti, ortaya çıktıgı günden bugüne sürekli bir degisim vegelisim göstermistir. Önceleri normların hiyerarsisi üzerine kurulan hukukdevleti kavramı, zamanla temel hak ve özgürlüklerin korunmasına önceliktanıyan ve yargısal denetimi güçlendiren bir yapıya sahip olmustur. Böylecehukuk devleti kavramı günümüzde insan haklarının koruyucusu olarak kabuledilmektedir. Ayrıca hukuk devletinin normlar hiyerarsisi düzeninde anayasave yasa yanında, ulusalüstü mahkemeler ve ulusalüstü hukuk kurallarınauygunluk, hukuk devletinin çagdas görüntüsünü olusturarak evrensel bir boyutkazanmıstır. Bu nedenle, evrensel bir nitelik tasıyan hukuk devletininkorunmasında ve uygulanmasında yaptırım gücüne sahip olan anayasa yargısıtarafından nasıl tanımlandıgı, yorumlandıgı ve ilkelerinin nasıl belirlendigiönemli görülerek inceleme konusu edilmistir.Çalısmanın birinci bölümünde, çalısmanın amacı, önemi, kapsamı,uygulanan yöntem ve sınırlamalara yer verilmistir.kinci bölümde, hukuk devleti kavramının gelisim süreci ile ilgiliaçıklamalar yer almaktadır.Üçüncü bölümde, Türkiye'de 1961 ve 1982 Anayasaları'nda içerigi veniteligi açıkça belirtilmeyen hukuk devleti ilkesinden, Anayasa Mahkemesi'ninne anladıgının tespit edilmesi amacıyla, Anayasa Mahkemesi'nin hukuk devletikavramı ve ilkelerini içeren bazı kararları inceleme konusu edilmistir.Dördüncü bölümde ise, ülkemizdeki hukuk devletinden sapmalarögretiye göre incelenmistir.iiSonuç olarak, Anayasa Mahkemesi'nin denetim islevi geregi inceledigikanunları; Anayasa'ya, hukukun genel ilkelerine ve uluslararası hukukkurallarına uygunluk açılarından ele aldıgı, böylece Anayasa'da içerigibelirtilmeyen hukuk devleti kavramına, bu ölçütleri esas alarak anlamkazandırdıgı saptanmıstır. Bununla birlikte, Anayasa Mahkemesi'nin bazıkararlarındaki çeliskili yorumlar belirlenerek hukuk devleti ilkeleriçerçevesinde incelenmistir.

The concept of the rule of law has evolved significantly since itsinception. Whereas it involved a hierarchy of norms in the beginning, later itprioritized the protection of the basic rights and freedoms and strengtheningjudicial review. Therefore, it has turned into the protective of human rights. Asa hierarchy of norms, the concept of rule of law today involves not only legaland constitutional compliance but also compliance with international legal rulesand the decisions by the international courts. Therefore, this study aims tounderstand how the rule of law as an universal concept is viewed byconstitutional judiciary, which has an important role in its protection andimplementation.The first part of this study includes the aim of the study, its importance,its scope and its methods and limitations.The second part discusses the evolution process of the rule of law.The third part includes an analysis of some of the decisions of theConstitutional Court that are related to the concept and principle of the rule oflaw in order to understand how the Constitutional Court views the concept.The fourth part discusses policies and implementations that are incontradiction with the rule of law in Turkey.The study concludes that the Constitutional Court acts in accordancewith the rule of law by reviewing laws in regard to their compliance with theconstitution, universal legal principles, and international legal norms. However,the study also argues that some interpretations of the Constitutional Court canivbe questioned as regards to their compliance with the principle of the rule oflaw.