Müstakimzade Süleyman Saadeddin`in Devhatü`l-Meşâyih Osmanlı Şeyhü`l-İslamlarının Biyografileri adlı eserinin transkipsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

Devhatü'l-Meşayıh, Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi'nin yazmış olduğu Osmanlı Şeyh ül-İslâmlarının biyografilerinden oluşan bir eserdir. Eser ilk Osmanlı Şeyhülislamı kabul edilen Molla Fenari'den başlatılmıştır. Rusumat Muhasebecisi Rifat Efendi tarafından eklenen zeyl ile 1863-1865 yılları arasında görev yapan Şeyhülislâm Ömer Hüsameddin Efendi'ye kadar, toplam 108 Şeyhülislamın biyografilerini içerir. Müellif, Şeyhülislamların soy bilgilerini, doğum yeri ve yılına ait bilgileri ve eğitim hayatlarını olabildiğince ayrıntılı bir şekilde vermiştir. Bunların yanı sıra Şeyhülislamların hangi zaman aralığında ve hangi görevlerde bulundukları, hayatlarının ileri safhalarında ne ile meşgul oldukları, vefat yeri ve sebebi dahil her türlü bilgiyi bizlere ulaştırmıştır. Ayrıca Şeyhülislamların yazdığı eserler de verilmiş olup, şiir ile ilgilenen Şeyhülislamlara ait şiirlerinden küçük örneklere de yer vermiştir. Eserde Şeyhülislamlar anlatılırken devrin tarihi olayları, yaşanılan sıkıntılar, Yeniçeri isyanları ve diğer ayaklanmalarla ilgili birtakım bilgiler de verilmiştir. Satır aralarında devrin iç çekişmeleri de gözümüze çarpar. Devlette görev almayan müellif, hadiseleri aktarırken oldukça tarafsızdır diyebiliriz. Müstakimzâde, eseri yazarken süslü ve ağır bir dil kullanmıştır. Uzun cümleler ile abartılı ve şiirsel anlatımı dikkat çekmektedir. Eserin kenarlarına, eser içerisinde vermeyi düşünmediği veya sonradan yapmak istediği eklemeleri de derkenar olarak düşmüştür.Anahtar Kelimeler: Şeyhülislam, Biyografi, Müstakimzâde, Meşihât,

Devhatü'l-Meşayıh is a book of compilation of the biographies of Ottoman Seyhü'l-Islams, written by Süleyman Saadeddin Efendi. The book starts with Molla Fenari, who was considered as the first Ottoman Seyhü'l Islam. It comprised of 108 biographies of Seyhü'l Islams, including additions made by Rıfat Efendi, a tax assasor, and Omer Hüsameddin Efendi, who was officiated as a Seyhü'l Islams between the years of 1863 and 1865. The information of birth, birth of place, date of birth, as well as the educational lives of the composer Şeyhü'l Islams were studied and included. Moreover, the book reflects all sorts of the detailed information on the Şeyhü'l Islams, about where they lived, which positions they worked and served, what they did in their later lives, their place of death and the reason of their death. Also, the works witten by Şeyhü'l Islams were included, and even the poems of Şeyhü'l Islams were given in the book. In the book, furthermore, Şeyhü'l Islams were studied and analyzed, giving the historical events, the troubles of the periods, the rebels of janisaries, and other rebellions of the periods. Between the lines, the civil war of the period becomes conspicuous to us. It can be stated that the author of the book presents the events in objective manner since he did not serve in the state. The author also used ornated and bombastic language, including long sentences and poetic narration in the work. The author included some additional notes to the sidenotes of the book too. Key Words: Şeyhülislam, Biography, Mustakimzade, Meşihat.