Enerji kullanımı, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi: Teori, literatür ve uygulama

Abstract

Enerji kullanımı ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin iktisadi analizin önemli bir konusu haline gelmesinin en önemli nedenlerinden biri sanayileşme ve kentleşme ile birlikte tüm ekonomik aktivitelerde enerji kullanımının artması ve bunun sonucu olaraktan enerjinin ekonomik büyüme, sanayileşme ve kentleşme için kilit bir girdi haline gelmesidir. Ekonomik büyüme ve artan enerji tüketimi ile birlikte enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı arttırmış ve ülkelerin enerji kaynağı rezervlerinin miktarı, enerji kaynaklarının ekonomik olarak kullanılabilir olması, dünyadaki enerji yollarına yakınlık vb. etkenlerden dolayı enerjinin ekonomideki önemi artmıştır. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinde reel GSYH ve enerji kaynakları değişkenleri arasındaki uzun dönemli ilişki ve nedensel ilişkiler 1960-2012 dönemi için araştırılmıştır. Modellemede yer alan değişkenler, kişi başı işgücü başına reel GSYH (y), kişi başı enerji tüketimi (eu), kişi başı elektrik tüketimi (elc) ve dışa açıklık oranı (ft)'dır. Ek olarak Türkiye ekonomisinde yaşanan yapısal değişimlerin çıktı üzerindeki etkisi için modelde 2 adet kukla değişken kullanılmıştır. Lee ve Strazicich çift kırılmalı birim kök testi durağanlık analizi için, Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL) sınır testi eşbütünleşme analizi için ve hata düzeltme terimiyle genişletilmiş Granger nedensellik testi ise nedensellik analizi için kullanılmıştır.Elde edilen sonuçlara göre, enerji değişkeni olarak eu alındığı modelde eş bütünleşme ilişkisi yokken, modelde değişken olarak elc alınmasıyla eşbütünleşme ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir. Granger nedensellik testleri, elc ve ft değişkenlerinden, y değişkenine doğru uzun dönemli bir nedensellik olduğunu göstermektedir. Enerji tüketiminden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi vardır. Sonuç olarak çalışmada, enerjinin ekonomik büyümede sınırlayıcı bir faktör olduğunun ve dolayısıyla enerji sağlamadaki şokların ekonomik büyüme üzerinde olumsuz bir etki yaratacağı kanısına vardık.ANAHTAR KELİMELEREnerji Kullanımı, Ekonomik Büyüme, Dışa Bağımlılık Oranı, ARDL, Nedensellik Testi

One of the most important reasons of the relationship between energy use and economic growth to become an important issue of economic analysis is increase in the energy use in all economic activity together with industrialization and urbanization, and as a result of that becoming the energy a key input into the economic growth, industrialization and urbanization. Economic growth and rising energy consumption increased the need for energy supplies and importance of energy in the economy has increased due to factors; the amount of the reserves of energy resources of the countries, the availability of affordable energy sources, its proximity to the world's energy pathways and so on. In this study, the long-run relationship and causal relationships between real GDP and energy sources variables have been investigated for 1960-2012 period. Variables in models were chosen as real GDP per capita (y), energy consumption per capita (eu), electricity consumption per capita (elc) and the openness ratio of economy (ft). In addition, 2 dummy variables were used in the model for the effect of structural change in the economy of Turkey on the output. `Lee-Strazicich unit root tests with two structural breaks, Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model bound test and error-correction based Granger causality models are employed for the stationarity analysis, cointegration analysis and causality analysis, respectively.According to results, there is no a co-integration relationship in the case of eu taken as an energy variable in the model, however presence of cointegration was identified in the model as the elc chosen as variable. Granger causality tests indicate that there is a long-run causal relationship from the electricity consumption per capita elc and ft to y. From energy consumption to economic growth, there is a unidirectional causality. In conclusion, we concluded in this study that energy is a limiting factor for economic growth and hence shocks in providing energy will have a negative impact on economic growth.KEY WORDSEnergy Consumption, Economic Growth, Openness Ratio, ARDL, Causality Test