Türkiye`de hükümet sistemi tartışmaları ve Cumhurbaşkanlığı

Abstract

Demokratik olarak yönetilen ülkelere bakıldığında demokratik kuralların yerleşikliğiyle, uygulanan hükümet sistemi arasındaki ilişkinin her zaman tartışıldığı görülmektedir. Kuruldukları zaman benimsenen hükümet sistemini herhangi bir şekilde değiştirmeden kullanan ülkeler bulunmakla birlikte tarihsel süreçte pek çok farklı hükümet sistemi kullanmış olan ülkeler de söz konusudur. Dolayısıyla sistemin başarısında hükümet sistemi tercihinin tek başına belirleyici olmadığı söylenebilir. Her ülkenin kendine özgü karakteristik özellikleri söz konusudur. Bu nedenden ötürü de kuvvetler ayrılığı ve buna dayalı olan hükümet sistemlerinin açıklanmasında bu sistemlerin işleyişi üzerinde etkili olan faktörlerin ayrıntılı olarak incelenmesi gerekir. Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de hükümet sistemi arayışları ve buna yönelik tartışmalar yaşandığı görülmektedir. Ülkemizde bu yönde yaşanan tartışmalar güçlü yürütmeye, istikrarlı yönetime duyulan gereksinim çerçevesinde yaşanmaktadır. Bu bağlamda daha etkin ve hızlı bir yürütme öngören başkanlık ve yarı başkanlık sistemlerine geçilmesine yönelik değişiklik önerileri akademisyenler, gazeteciler ve siyasetçilerce dile getirilmektedir. Özellikle 2007 yılındaki Anayasa değişikliğinin ardından halkoyuyla yapılan ilk cumhurbaşkanlığı seçimleri, hükümet sistemi değişikliği konusundaki tartışmaların daha da alevlenmesine neden olmuş ve ülkemizdeki ilk gündem maddelerinden birisi haline gelmiştir. Bununla birlikte parlamenter sistem geleneği ile yönetilen ülkemizde yeni sistemin ne olacağı, nasıl uygulanacağı, hangi ülke ya da ülkelerden esinlenileceği, cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlar kurulunun hangi görev ve yetkilere sahip olacağına dair düzenlemelere ilişkin pek çok farklı görüş ileri sürülmektedir. Bu çalışmada geçmişten günümüze ülkemizde yaşanan hükümet sistemleri tartışmaları bağlamında başkanlık, yarı başkanlık ve cumhurbaşkanlığı konusu incelenmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Hükümet sistemi, başkanlık, yarı başkanlık, cumhurbaşkanı, Türkiye

When considered the countries governed democratically it is seen that the relationship between the embeddedness of democratic rules and the government system have been discussed always. While there are some countries that use their system adopted within the establishment process without making any change, there are also other countries governed by lots of different government systems in the historical process. In this context it may be said that the preference of government system is not decisive alone in the success of system. Each country has characteristic properties. In this context the examination of the factors affecting the operation of these systems and the government systems comprehensively is very important. As well as worldwide, it is seen that government system searches and arguments related to this sometimes occur in our country. These arguments take place in the requirement for a strong execution and stable management in our country. In this context recommendations related to passing presidency and semi-presidency that envisage more efficient and rapid execution are proposed by academic community, media world and politicians. Especially the first presidential elections after the constitutional changes in 2007 made by public voting system led to further exacerbation of the issue and it has become on of the most important items on the agenda. However, lots of different opinions about the regulations on what will the new system be, how it will be applied, from which country or countries it will be inspired, president, which duties and powers will the prime minister and cabinet of ministers have. In this study, presidency, semi-presidency and presidential issues were investigated in the context of the arguments about government systems took place in our country. KEY WORDS: Government system, presidency, semi-presidency, president, Turkey.