Buğdayda düşük sıcaklığın fide gelişme dönemindeki morfolojik ve fizyolojik özellikler üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırma, 2007 yetiştirme yılında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çayırova Tohum Sertifikasyon Test Müdürlüğü Laboratuarı'nda, tesadüf parsellerinde bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada; üç farklı sıcaklık uygulamasının (25 0C, 5 0C ve -5 0C) beş buğday çeşidinin (Bezostaja I, Sagittario, Ceyhan 99, Kızıltan 91 ve Balcalı 2000) çimlenme ve fide gelişme dönemindeki morfolojik ve fizyolojik özellikleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Yetişme ortamındaki sıcaklığın artmasıyla, birinci ve ikinci yaprakların çıkış süreleri azalmıştır. En düşük sıcaklık uygulamasında denemeye alınan çeşitlerde üçüncü yaprak çıkışı olmamıştır. Birinci yaprak boyu, eni ve alanı yönünden sıcaklık uygulamaları arasında yakın değerler elde edilmiştir. İkinci yaprak özellikleri yönünden ise, optimum ile en düşük sıcaklık arasında çok büyük farklılıklar bulunmuştur.Fide özellikleri yönünden değerlendirildiğinde, en yüksek fide boyu, toprak üstü yaş ağırlığı ve toprak üstü kuru madde miktarları optimum (25 0C) sıcaklıkta yetiştirilen fidelerden, en düşük değerler ise en düşük sıcaklıkta (-5 0C) yetiştirilen fidelerden elde edilmiştir. Fidelerin kök özellikleri incelediğinde, en uzun kök, en yüksek yaş kök ağırlığı ve kök/toprak üstü kuru madde oranı 5 0C'lik sıcaklık uygulamasında bulunmuştur. Optimum sıcaklıkta toprak üstü kısımların, düşük sıcaklarda ise, kökün gelişimi fazla olmuştur.Yetişme ortamı sıcaklığı azaldıkça, stomaların kapanmasına bağlı olarak stoma eni ve yaprak su kayıp oranı azalmış, stoma boyu artmıştır. Araştırmada incelenen özellikler yönünden ele alınan çeşitlerden farklı tepkiler alınmıştır.Anahtar kelimeler: Buğday, düşük sıcaklık, çimlenme, fide dönemi, morfolojik ve fizyolojik özellikler.

This research was carried out in Laboratory of Çayırova Seed Certification and Testing Directorate of Ministry of Agriculture and Rural Affairs in randomized split plots design with three replications in 2007 growing season. The objective of this study was to determine the effects of three different temperature application (25 0C, 5 0C and -5 0C) on morphological and physiological characteristics of five wheat cultivars (Bezostaja I, Sagittario, Ceyhan 99, Kızıltan 91 and Balcalı 2000) at germination and seedling stages.Based on the results of this study, duration of first and second leaf appearance has been decreased by increasing of temperature. Third leaf was not appearance in wheat cultivars used as material in the lowest temperature application. Temperature applications used in this study had near values in term of first leaf length, width and area. On the other hand, there were significantly differences with respect to second leaf characteristics between optimal and low temperatures.As compared to temperature applications for seedling characteristics such as seedling height, shoot fresh weight and shoot dry matter, the highest values were obtained from seedlings grown at the optimal temperatures (25 0C), but seedlings grown at the lowest temperature application (-5 0C) had the lowest values. When examined to root characteristics of seedlings, the longest root, and the highest fresh root weight and root/shoot dry matter ratio were obtained from (5 0C) temperature application. Shoot developing had better at optimal temperature, while root developing had better at the low temperatures.Stomata width and leaf water loss rate have been affected negatively by closing of stomata depend on decreasing of temperature. While, stomata length has been affected positively by closing of stomata depend on decreasing of temperature. In the research, different responses were obtained from wheat cultivars used in this study in term of studied characteristics.Keywords: Wheat, low temperature, germination, seedling stage, morphological and physiological characteristics.