Hitit çiviyazısı işaretlerinin otomatik çevirisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Hitit çiviyazısı işaretlerinin bilgisayar teknolojilerikullanılarak çözümlenmesinin mümkün olduğunu göstermek ve bu doğrultudaatılabilecek yeni adımlar için bir başlangıç oluşturmaktır.Tarihte ilk olarak Sumerler tarafından icat edilen resim yazısı zamanlaçiviyazısına dönüşmüştür. Bu çiviyazısı Mezopotamya'ya gelen Akadlartarafından o günün dünyasına yayılmıştır. M.Ö. on yedinci yüzyıldaAnadolu'da bir devlet kurmuş olan Hititler, Akad çiviyazısını kendi dillerineuyarlayarak Hitit çiviyazısını oluşturmuşlardır. Dünyada kütüphane kavramınıuygulamaya koyan ilk uygarlıklardan birisi olan Hititlerin özellikle ticaretverilerini, günlük yaşam, tıp, hukuk, din ve astronomi alanında sahip olduklarıbilgiler yanında mitoloji, Hitit krallarının ve soyluların icraatları ve devletlerarası antlaşmalar da bu metinlerde yer almaktadır. Hititçe'nin 20. Yüzyılınbaşlarında gramer kurallarının çözümlenmesini izleyen yıllardan beri çiviyazılımetinlerin okunması üzerine çalışılmaktadır. Özellikle Batı dünyası açısından,Hititçe'yi ilginç kılan şey Hititçe'nin Hint-Avrupa dillerinin en eski ve günümüzekadar erişebilmiş örneklerinden birisi olmasıdır. Metinlerin çevirisi uzmankişiler gerektirdiğinden uzun süre ve emek isteyen bir işlemdir. Bu çalışma ileHitit çiviyazısı işaretlerinin otomatik çevirisini yapmak için gereken sistemtasarımı ortaya konulmuştur ve çeviri işleminin ilk iki aşaması için gerekenimge işleme ve veritabanı uygulamaları geliştirilmiştir. Böylece Hititçemetinlerin otomatik çevirileri için bir ilk adımın atıldığına inanılmaktadır.

Objective of this study is to perform an introductory study for an automatictranslation of Hittite cuneiform signs using computer technologies and tocreate a starting point for future studies in automatic translation of Hittitecuneiform texts.Sumerians developed the first script using pictographs in human history. Thisscript evolved into cuneiform script. Cuneiform script spread by Akkadians toworld of that day. Hittites, who were settled in Anatolia in the seventeenthcentury BC, have developed cuneiform script based on Akkadian script.Hittites are considered as the first people building endurable libraries.Thousands of tablets keeping data on commercial transactions, daily life,medicine, law, religion, astronomy, mythology, actions and practices of Hittitekings and international agreements are still buried in the earth and waiting tobe unearthed. In early 20th century a Hittite cuneiform text read andtranslated for the first time. Since then studies on Hittite cuneiform texts andgrammar continue. The most interesting point in history is that Hittite is theonly and oldest Indo-European language that stood more than four thousandyears. Yet it takes long time, it requires a special expertise to perform this job.With this study, a design for automatic translation of Hittite cuneiform textshas been demonstrated. Additionally image processing and databaseapplications for the first two steps of translation process are implemented.