Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi selam arazisi topraklarının temel özellikleri

Abstract

63 6. ÖZET Bu çalışmada, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Hayvancılık Tesisleri'nin kurulduğu Selam arazisi topraklarının önemli fiziksel, kimyasal, mineralojik ve morfolojik özelliklerinin araştırılması ve sınıflandırılması amaçlanmıştır. Çalışma alanım oluşturan Selam arazisi Amik ovasının bir parçasıdır. Bu çalışma alanında farklılık gösteren topraklan belirlemek ve tanımlamak amacıyla 7 ayrı profil çukuru açılmış; Selam ve Eşrefiye olarak adlandırılan iki toprak serisi belirlenmiştir. Saptanan serilerden horizon esasına göre alınan bozulmuş ve bozulmamış toprak örnekleri bu çalışmada materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma alam değişken taban suyuna sahip olup, yetersiz drenajın da etkisi ile kış aylarında arazinin büyük bir kısmı su altında kalmaktadır. Bu nedenle kültür tarımına açılmamış ve doğal mer'a olarak kullanılagelmiştir. Bu çalışmada ortaya çıkarılan seri topraklannın sınıflandırılmaları yanında temel birçok özellikleri saptanmıştır. Çalışma alanının doğu kesiminde bulunan Selam serisi topraklan AC horizonlu olup, profil gelişimi zayıftır. Düz-düze yakın eğime sahip olan seri topraklan profil boyunca çok yüksek oranda kil içermektedir. Hacim ağırlığı değerleri, yüzey horizonunda düşük; alt horizonlarda yüksek bulunmuştur. Yüksek kil içeriği ve doğal sıkışma nedeniyle makro gözenek hacmi az çıkmıştır. Dolayısıyla doymuş hidrolik iletkenlik değerleri çok düşük bulunmuştur. Seri topraklannın pH'lan 7.47-7.83 arasında, KDK'lan 40.22- 42.39 me/100g arasında değişmektedir. Organik madde içerikleri tüm profil boyunca düşüktür. Yüzeyde %1.98 olan organik madde içeriği derinlikle azalarak %0.60'a düşmektedir. Kireç miktarlan ise çok yüksek olup (%39- 51), derinliğe bağlı olarak artmaktadır. Tüm profilde smektit başat olup, onu kaolinit ve paligorskit izlemektedir. Çalışma sahasının batı kesimini temsil eden Eşrefiye serisi topraklan da AC horizonlu olup zayıf profil gelişimi göstermektedir. Selam serisine göre A horizonunun kalınlığı daha az olan Eşrefiye serisi de, düz-düze yakın bir eğime sahiptir. Bütün horizonlar kil tekstürlüdür ve kil içerikleri yüksektir. Eşrefiye serisinde doymuş64 hidrolik iletkenlik değerleri, selam serisinde olduğu gibi çok düşüktür ve C horizonu geçirimsiz bir yapı göstermektedir. Seri topraklarının pH'lan 7.56-7.76; KDK'lan 25.0-24.2 me/100 g arasında değişmektedir. Organik madde içerikleri tüm profil boyunca düşüktür. Yüzeyde 1.69 olan organik madde içeriği derinlikle azalarak 0.69'a düşmektedir. Kireç miktarları ise çok yüksek olup (%47-%50) özellikle ACk horizonunda yoğun kireç miselleri gözlenmektedir. Tüm profilde smektit başat olup onu sırasıyla kaolinit ve paligorskit izlemektedir. Eski göl tabam üzerinde oluşmuş olan çalışma alam topraklan Soil Taksonomi'ye göre sınıflandırılmış olup, Selam serisi Vertisol, Eşrefiye serisi ise Inceptisol ordosunda yer almıştır. Arazide üç paralelli olarak gerçekleştirilen infiltrasyon testleri sonunda her bir test alam için üç ayrı birikimli infiltrasyon ve infiltrasyon hızı eşitlikleri oluşturulmuştur. Selam serisinin gerçek infiltrasyon hızı, 4.2 cm/saat; Eşrefiye serisinin ise 4.0 cm/saat olarak bulunmuştur. Araştırma konusu toprak serilerinden Selam serisinde tuz içeriği %0.34 ile %1.33, Eşrefiye serisinde ise %0.65 ile % 1.34 arasında değişmekte olup, her iki seri topraklan da çok tuzlu topraklar sınıfına girmektedir. Topraklarda karbonat dışında tüm tuz çeşitleri (HCO3`, Cl` ve SO-0 bulunmasına rağmen, baskın olan tuz çeşidinin sodyum klorür (NaCl) olduğu görülmektedir. Her iki seride de tuz içeriklerinin profil boyunca dağılımı incelendiğinde, tuzun yüzeyden aşağılara doğru arttığı görülmektedir. Alkalilikle ilgili özellikleri incelendiğinde, pH değerlerinin Selam serisinde 7.47 ile 7.83, Eşrefiye serisinde ise 7.56 ile 7.76 arasında; değişebilir sodyum içeriklerinin Selam serisinde 1.51 ile 6.03 me/100g, Eşrefiye serisinde ise 2.29 ile 4.31 me/100g arasında; KDK değerlerinin Selam serisinde 39.8-41.6 me/100g, Eşrefiye serisinde ise 24.2-25.0 me/100g arasında; ESP değerlerinin Selam serisinde 3.63 ile 14.64 arasında, Eşrefiye serisinde ise 9.16 ile 17.82 arasında; SAR değerlerinin Selam serisinde 3.8 ile 16.5, Eşrefiye serisinde 8.6 ile 16.9 arasında değiştiği görülmektedir. Yarayışlı P2O5 değerleri Selam serisi topraklarının yüzey ve yüzey altı horizonlannda sırasıyla 4.02, 5.19 kg/da iken Eşrefiye serisinin yüzey horizonunda65 6.86 kg/da olarak saptanmıştır. Selam serisinin yüzey katmanında 135 kg/da olarak saptanan K2O içeriğinin profilin diğer horizonlarında aynı değerleri (108 kg/da) gösterdiği belirlenmiştir. Eşrefiye serisinde ise yarayışlı İSO'nun tüm profil boyunca sabit kaldığı (54 kg/da) görülmektedir. Profil derinliği boyunca alınan örneklerdeki ölçümlerde yararlı Zn miktarı Selam serisinin yüzey katmanında 0.18 ppm olarak saptanmış olup bu element derinlerde 0.15 ppm'e kadar düşmektedir. Benzer durum, Eşrefiye serisi içinde geçerlidir. Bu seride yararlı Zn miktarı 0.24 ile 0.12 ppm arasında değişmektedir. Yararlı Cu içerikleri genellikle yüzey katmanlarında en fazla olup, profil derinliği ile düzenli olmasa bile bir azalma göstermektedir. Selam serisinde 2.11-1.56 ppm arasında değişen yarayışlı Cu içeriği, Eşrefiye serisinde 2.39-1.93 ppm değerleri arasında saptanmıştır. Çalışma alam topraklarında ölçülen yararlı Fe ve Mn içerikleri profil derinliğine bağlı olarak azalma göstermiştir.

7. SUMMARY In this study, it was aimed the classification and search of important physical, chemical, mineralogical and morphological characteristics of Selam land soils where Mustafa Kemal University, Agricultural Faculty Animal Husbandry foundations were established. Selam land which is study area is a part of Amik Plain. In this study area, 7 different profile were digged to determine and describe the soils differentiated. Two soil series called Selam and Eşrefiye were determined. From the determined series, disturbed and undisturbed soil samples taken according to horizon basis were used as material in this study. The study area with changing ground water and the effect of insufficient drainage, in winter time the majority of the land is subjected to being under water. Therefore, it was not used for agricultural purposes except using as natural pasture area. A lot of basic characteristics were determined besides classification of serial soils determined in this study. Selam series soils located in the east side of the study area have AC horizone and profile development is weak. The terrain is nearly flat, with no appreciable slope. Soils contain highly clay. Bulk density values are low on the surface horizons whereas it was found high in deeper horizons. Because of high clay content and natural compaction, macro pore volume was low. So saturated hydraulic conductivity values were found very low. PH and CEC Values of Selam soil series differ between 7.47-7.83 and 40.22-42.39 me/lOOg, respectively. Organic material content is low through the profile. Organic material content decreases from %1.98 in the surface later to %0.60 with depth. The amount of calcium carbonate is very high (%39-51). In the whole profile smectite is dominant followed by kaolinite and palygorskite. Eşrefiye series soils representing west side of the study area has also AC horizons with weak profile development. Eşrefiye series has thinner A horizon in comparision to Selam series. All horizons consist of clay texture and clay contents are high. In Eşrefiye series, saturated67 hydraulic conductivity values are very low similar to Selam series, and horizon C has a waterproof structure. The pH and CEC of series soils change between 7.56-7.76 and 25.0-24.2 me/100g, respectively. Organic material content is low through the profile. Organic material content decreases from 1.69 in surface horizon to 0.69 with depth. Calcium carbonate amount is very high especially in ACk horizon with very intensive calcium carbonate. In the all profile smectite is dominant followed by kaolinite and palygorskite. Since the studied soil which was found over the base of old lake was classified according to Soil Taxonomy, the series of Selam was classified into Vertisol ordo and the series of Eşrefiye was classified into Inceptisol ordo. In the land, at the end of the infiltration tests realized as 3 paralelled for every test area 3 different cumulative infiltration and infiltration rate equations were made. Selam series real infiltration rate is 4.2 cm/hour and Eşrefiye series is 4.0 cm/hour. Salt content of Selam series soil is between %0.34 and %1.33 and those of Eşrefiye series change between %0.65 and %1.34, both series soils are classified as very salty soils. Although all kind of salts (HCO3`, CI` and SOO except carbonate are present in the soils, NaCl is seen as the dominant salt kind. In the both series, as salt contents scattered through the profile is observed, the content of the salt increases from the surface with depth. When seeked alkali characteristics, it is observed that following soil properties differ; pH values in Selam series between 7.47-7.83, in Eşrefiye series between 7.56 and 7.76; Exchangeable sodium content in Selam series between 1.51 and 6.03 me/100g, in Eşrefiye series between 2.29 and 4.31 me/100g; CEC values in Selam series between 39.8 and 41.6 me/100g, in Eşrefiye series between 24.2 and 25.0 me/100g; ESP values in Selam series between 3.63 and 14.64 in Eşrefiye series between 9.16 and 17.82; SAR values in Selam series between 3.8 and 16.5, in Eşrefiye series between 8.6 and 16.9. Available P2O5 values, on the surface horizon of Eşrefiye series was found as 6.86 kg/da whereas surface and under surface horizons of Selam series soils was found as 4.02 and 5.19 kg/da, respectively. K20 content determined as 135 kg/da in the surface layer of the Selam series68 was also found around the same values (108 kg/da) in the other horizons of the profile. In Eşrefıye series also available K2O along the profile was found with fixed value of 54 kg/da. Through the profile depth, in the measurements from the samples taken, available Zn content in the surface layer of selam series was found as 0.18 ppm decreasing with depth until 0.15 ppm. It is the same case for Eşrefiye series. In these series available Zn amount changes between 2.39 and 1.93 ppm. Available Cu contents generally are the most in the surface layers, it shows decrease with the profile depth even though it is not regularly. Available Cu content which changes between 2. 1 1 and 1.56 ppm in Selam series was determined as changed between 2.39 and 1.93 ppm in Eşrefiye series. In the study area soils, it was observed that measured available Fe and Mn contents depending upon profile depth decreased.