Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin su baskınına tolerans derecelerinin belirlenmesi

Abstract

IÖZETBAZI EKMEKL K BUĞDAY GENOT PLER N N SU BASKININA TOLERANSDERECELER N N BEL RLENMESBu çalışma; 2003-2004 yetiştirme mevsiminde, Mustafa Kemal Üniversitesi,Ziraat fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümüne ait araştırma ve uygulama alanında TesadüfBlokları deneme deseni bölünmüş parseller düzenlenmesine göre 3 tekerrür, 2 uygulama(ana parsel; Su baskını ve Kontrol denemesi olarak) ve 24 çeşitle (23 buğday ve 1triticale çeşidi) yürütülmüştür. Bitki materyalleri, Türkiye'nin değişik tarımsal araştırmakuruluşlarından elde edilmiştir. Parseller, her sıra 2,5 m uzunluğunda, sıra arası 20 cmolarak ve her parsel 6 sıra olacak şekilde kurulmuştur. Su baskını yapılan deneme sapakalkma döneminde (Zadox 30 dönemi) 15 gün süreyle 3-8 cm su yüksekliği olacakşekilde su altında bırakılmıştır. Denemede, her parsel için başaklanma süresi,başaklanma-olgunlaşma süresi, olgunlaşma süresi, bitki boyu, başak boyu, başaktabaşakçık sayısı, metrekarede sap sayısı, metrekarede başak sayısı, başak bağlayan saporanı, başakta tane sayısı, başaktaki tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı,tane verimi gibi özellikler incelenmiştir. Su baskını uygulaması sonucu, başaklanmasüresi, metrekarede sap sayısı, başak bağlayan sap oranı artmış, başaklanma-olgunlaşmasüresi, olgunlaşma süresi, bitki boyu, başak boyu, başakçık sayısı, metrekarede başaksayısı, başakta tane sayısı, başaktaki tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı vetane verimi azalmıştır. Antakya ekolojik koşullarında yapılan bu çalışmada su baskınıuygulaması sonucu en yüksek tane verimi `Pamukova 97' çeşidinde, en düşük taneverimi ise `Doğankent' çeşidinde belirlenmiştir. Kontrol koşullarında elde edilen enyüksek tane verimi `Golia' çeşidinde, en düşük tane verimi ise `Gönen 98' çeşidindebelirlenmiştir. Yapılan çalışmada ayrıca başaklanma süresi, başaklanma-olgunlaşmasüresi, bitki boyu, başak bağlayan sap oranı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve taneverimi özelliklerine ait uygulama x çeşit interaksiyonları önemli çıkmıştır.2005, 58 sayfaAnahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Su Baskını, Tolerans Derecesi, BitkiselÖzellikler

IIABSTRACTIDENTIFYING TOLERANCE LEVELS OF SOME BREAD WHEATGENOTYPES AGAINST WATERLOGGING STRESSThis experiment was conducted at fields of Crop Science Department ofAgricultural Faculty of Mustafa Kemal University during one growth period of 2003-2004. Randomized complete block design with split plot arrangements was used with 3replication and 2 treatments (whole plot) and 23 wheat and 1 triticale varieties (splitplot). Plant materials were obtained from diverse source of Agricultural ExperimentalStations in Turkey. Plots contained 6 rows, 2.5 m long and 0.2 m between rows.Waterlogging stress treatment was performed during jointing stage (Zadox stage 30) byflooding the plots for 15 days with 3-8 cm water above the soil surface. Agronomictraits such as heading date, spike maturity date, maturity date, plant height, spikeletnumber per spike, stems per square meter, spikes per square meter, spike/stem rate,spike length number of kernels per spike, kernel weight pers pike, thousand kernelweight, test weight, and grain yield were measured to assess the waterlogging tolerance.There was significant differences between treatments for most of the traits.Waterlogging significantly increased the heading date, spike/stem rate but decrease thespike maturity date, maturity date, plant height, spikelet number per spike, spikes persquare meter, kernels per spike, kernel weight pers pike, thousand kernel weight, andgrain yield. The highest grain yield was obtained from the cv. `Pamukova 97? andlowest from `Dogankent? under waterlogged conditions. Control treatments resulted inhighest grain yield in cv. `Golia? and the lowest in `Gönen?. There was also significanttreatment x genotype interaction for heading date, spike maturity date, plant height,spike/stem rate, thousand kernel weight, test weight, and grain yield.2005, 58 pagesKey Words: Bread Wheat, Waterlogging, Tolerance Level, Plant Characteristic