Türkiye`de 1960-2002 yılları arasında meydana gelen gıda kaynaklı olabilecek hastalıklar: Devlet İstatistik Enstitüsü kayıtları

Abstract

TÜRKİYE'DE 1960-2002 YILLARI ARASINDA MEYDANA GELENGIDA KAYNAKLI OLABİLECEK HASTALIKLAR: DEVLETİSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ KAYITLARIEsmehan DURGAÇGı kaynaklı hastalıda klar/salgı nlar ölümlere ve ekonomik kayı plara yol açmasınedeniyle önemli bir toplum sorunu haline gelmiþtir. Bu nedenle özellikle geliþmiþ ülkelerdegı kaynaklı hastalıda kları oranı ve yol açtı kayın ðı plar titizlikle incelenmektedir. Ülkemizdegı kaynaklı hastalıda klar, bu hastalıklara ait hasta raporları ve ölüm vakaları ile ilgili olaraktutulan kayı mevcuttur, fakat bu kayı sadece yı bazıtlar tlar l nda tutulmaktadı Bu nedenle sözr.konusu kayı n her 10 veya 25 yı k sürelerde eðilimleri belirlemediði ve saðlı envantertları llı klıçalıþmaları yapı lmadı için uzun dönemde gı kaynaklı olabilecek hastalıðı da kları eðilimininnne olduðu, artı azalmadı , veya risk oluþturan yeni mikroorganizmaları tespiti konusundap ðı nveriler mevcut deðildir. Bu nedenle bu çalı þma kapsamı nda Türkiye'de gı kaynaklıdaolabilecek hastalı klardan kolera, tifo, paratifo ve diðer Salmonella enfeksiyonları basilli ,dizanteri, menenjlerin ve merkezi sinir sisteminin tüberkilozu (MMST), þarbon, difteri, diðervirüs hastalı kları enterit ve diyare, veba, brusella, streptokoklu anjin ve kı l, meningokoksik, zıenfeksiyonu, diðer bakteri hastalı kları enfeksiyöz hepatit, bütün diðer enfeksiyon ve parazit,hastalıkları, menenjit ve vitaminsizlikler ve diðer beslenme yetersizliði, gibi hastalı kların1960-2002 yı lları arası ndaki kayı nı nüfus artı na baðlı olarak incelenmesitları n þıamaçlanmaktadı Söz konusu hastalır. klar cinsiyet (kadı erkek ve toplam) ve yaþ (<1 (0n,yaþ), 1-4, 5-14, 25-34, 35-44, 45-54, 55-64, 65-74 ve 75< (75 yaþ üzeri)) olarak kategorizeedilmiþtir. Elde edilen veriler hastalı kları görülme oranların nda meningokoksik enfeksiyon,tifo, MMST, diðer bakteri hastalı kları brusella, streptokoklu anjin ve kı l, diðer virüs, zıhastalıkları paratifo ve diðer salmonella enfeksiyonları kolera, vitaminsizlikler ve beslenme, ,yetersizliði, veba, ve þarbonda kadı ve erkeklerde fark olmadı nı (P>0.05); basilli dizanteri,n ðımeningokoksik enfeksiyon, diðer bakteri hastalı kları diðer virüs hastalı, kları diðer bütün,enfeksiyon ve parazit hastalı klarında kadı nlarda ve erkeklerde; streptokoklu anjin ve kı lda zıise sadece kadı nlarda sı r yaþ grubunda genel olarak hastalıfı kları görülme oranı diðer yaþn ngrupları göre daha fazla olduðunu göstermiþtir (P? 0.05). Zaman serisi verilerine görenadizanteri, enterit diyare, difteri, streptokoklu anjin ve kı l, diðer bakteri hastalızı kları diðer,bütün enfeksiyon ve parazit hastalı kları menenjit, ve vitaminsizlikler ve diðer beslenme,yetersizliklerinde genel olarak bir azalma gözlenirken tifo, paratifo, þarbon, brusella,menengoksit enfeksiyon, enfeksiyöz hepatit, ve diðer virüs hastalı klarında genel olarak birartı gözlenmiþtir. Kolera, MMST ve veba hastalıþ kları nda genel olarak bir artı veya azalmaþsöz konusu deðildir.Anahtar sözcükler: gıda kaynaklı olabilecek hastalıklar, ölüm oranı, hastalanma oranı,Türkiye

OCCURANCE OF FOODBORNE RELATED DISEASES IN TURKIYEBETWEEN 1960-2002: TURKISH STATISTICAL INSTITUTERECORDSEsmehan DURGAÇFoodborne related diseases/outbreaks are important public health problem causingmorbidity and economical loss in many countries. Therefore, especially in developedcountries, occurance of foodborne related disease incidents are carefully inspected andreported. In Turkey, these incidents, their mortality and morbidity rates are recorded only asannual reports. Due to lack of long term evaluations of the foodborne related diseases, theiroccurrence rate in 10 or 25-year period to determine their trends, whether numbers ofoutbreaks are increased or decreased and emerging foodborne diseases are not determined.Therefore the aim of the study is to determine the occurance of the foodborne related diseasessuch as cholera, typhoid, paratyphoid and other Salmonellae infections, dysenteries caused byBacillus spp, meneng and the central nervous system tuberculosis (tuberculosis meningitis,CNS), anthrax, diphtheria, other virus infections, enteritidis diarrhea, plague, brucellosis,streptococcal angina and scarlatina, meningitis infections, other bacterial infections, infectioushepatitis, all other infections and parasite diseases, menengitis, and vitamin and other nutritiondeficiencies between 1960 and 2002 to determine the trends of the each disease in parallel toincrease in population in Turkey. Occurance of the diseases were categorized as gender (male,female and total) and age (<1 (0 age), 1-4, 5-14, 25-34, 35-44, 45-54, 55-64, 65-74 ve 75<(over 75)). No significant difference was detected between male and female subjects in theoccurance of meningitis infections, typhoid, CNS, other bacterial infections, brucellosis,streptococcal angina and scarlatina, other virus infections, paratyphoid and other Salmonellaeinfections, cholera, vitamin and other nutrition deficiencies, plague, and anthrax (P>0.05).Disease occurance rate in zero age group for both male and female subjects for dysenteriescaused by Bacillus spp and amebiasis, meningitis infection, other bacterial infections, othervirus infections, all other infections and parasite diseases and just for female subjects forstreptococcal angina and scarlatina were higher than that of other age groups (P?0.05).According to time series analyses there was a decrease in the occurance rate of dysenteriescaused by Bacillus spp, enteritidis diarrhea, dipteria, streptococcal angina and scarlatina, otherbacterial infections, all other infections and parasite diseases, meningitis, vitamin and othernutrition deficiencies. However, the occurance rate of typhoid, paratyphoid, anthrax,brucellosis, meningitis infection, infectious hepatitis, virus caused infections were increased.No increase or decrease were detected for cholera, CNS and plogue.Key words: foodborne related diseases, mortality rate, morbidity rate, Türkiye