Patates ıslahında erken generasyon için güvenilir seleksiyon kriterlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, yüksek verimli patates çeşitlerinin geliştirilmesine yönelik ıslah programlarının fide ve birinci klonal generasyonlarında kullanılan bazı görsel seleksiyon kriterlerinin etkinliklerinin saptanması ve güvenilir seleksiyon kriterlerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür.2008 yılı yaz döneminde Niğde'de 15 melez kombinasyonda yapılan melezlemeler sonucu elde edilen gerçek patates tohumları, 2008-2009 kış ve ilkbahar dönemlerinde Hatay'da seraya ekilerek fide generasyonu elde edilmiştir. Bu fidelerden hasat edilen tek yumrular ise 2009 yılı yaz döneminde Niğde'de dikilerek birinci klonal generasyon elde edilmiştir. Her iki generasyonda da seleksiyon kriteri olabilecek çeşitli bitkisel özellikler ölçülmüş; ayrıca, hasat öncesi ve sonrasında bitkilerin genel görünümlerine bakılarak her melez bitki için 1-9 arasında değişen (1 en kötü-9 en iyi) bir Islahçı Tercih Puanı (ITP) verilmiştir. Her generasyon için bitkisel özellikler açısından elde edilen değerler ile ITP değerleri arasındaki korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Ayrıca fide generasyonundaki ITP ile birinci klonal generasyondaki ITP puanları arasındaki korelasyon katsayıları da belirlenmiştir.On beş kombinasyondan toplam 992 melez bitkiden elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda, fide generasyonunda sadece yumru şekli ve kabuk rengi kriterlerine dayalı seleksiyon yapmanın güvenilir olduğu belirlenmiştir. Birinci klonal generasyonda ise bitki boyu, sap kalınlığı ve bitki başına yumru verimi özelliklerinin seleksiyon kriteri olarak güvenle kullanılabileceği saptanmıştır.

This study was conducted to evaluate the effectiveness of some visual selection criteria; and, to determine the reliable selection criteria for seedling and the first clonal generations in potato breeding programmes aiming to develop of high yielding cultivars.The hybrid true potato seeds from fifteen crossing combinations were obtained with crossing in Niğde during summer season in 2008. The seedlings from true seeds were grown in greenhouse in Hatay from December 2008 to March 2009 to obtain seedling generations. Then, one tuber of each seedling was planted into field in Niğde in June 2009 to obtain the first clonal generation. In each generation, some morphological and agronomic traits, which can be used as selection criteria, were measured on each plant. A Breeder Preference Score (BPS) on 1-9 scale (1 the worst-9 the best) were also given to each plant based on their visual appearance before and after harvest. Then, the correlation coefficients were calculated between measured traits and given BPS in each generation. The correlation coefficients between BPS of seedling and the first clonal generation for each hybrid plant were also calculated.After evaluation of all data obtained from 992 hybrid plant of fifteen crossing combinations, it was concluded that only tuber shape and tuber colour can be used as a reliable selection criteria in seedling generation. However, plant height, stem diameter and tuber yield per plant can be used as selection criteria in the first clonal generation.