Süneye hassas tolerant aday buğday çeşitlerinin agronomik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi ve moleküler karakterizasyonu

Abstract

Dünyada ve ülkemizde önemli bir kültür bitkisi olan buğday, dünya nüfusunun %35'e yakınının temel besin kaynağını oluşturmaktadır. Bu nedenle buğdayın verim ve kalitesini arttırmaya yönelik çalışmalar, moleküler ıslah yöntemlerinin kullanılmasıyla kolaylaştırılmış ve daha hızlı ilerleme sağlanmıştır.Buğdayın verim ve kalitesi çeşitlerin genetik özelliklerinin yanı sıra bazı çevresel faktörler tarafından belirlenmektedir. Fakat başta süne adıyla bilinen Eurygaster intergriceps Puton, 1881 (Hemiptera: Scutelleridae) olmak üzere hububat zararlılarının da etkisi çok büyüktür. Süne, buğdayda beslendiği dönemlere göre buğdayın verimi ve kalitesine bağlı birtakım zararlar meydana getirmektedir ve beslenme şiddetine bağlı olarak %100 kayıplara sebep olabilmektedir.Bu çalışmada süneye karşı dayanıklı ve hassas olarak seçilen aday buğday çeşitleri kullanılarak süne ile zorunlu beslemeye tabi tutulmuştur. Kalite ve verimdeki değişikliklerden yola çıkılarak aralarındaki dayanıklılık farkı belirlenmiştir. Ayrıca bunlara ek olarak 18 adet SSR primerine dayanarak çeşitler arası akrabalık dereceleri moleküler yöntemlerle tespit edilmiş ve ileriki moleküler ıslah çalışmalarına yardımcı olacağı belirtilmiştir.2013, 55 sayfaAnahtar Kelimeler: Süne, Buğday, Agronomik Özellikler, Moleküler Markerler, SSR

Wheat, which is an important cultivated plant in our country and world, constitutes approximately 35% of essential nutrients of world?s population. Therefore, the studies on improving fertility and quality of wheat, have enabled with the usage of molecular culture methods, and faster progress has been provided.Fertility and quality of wheat have been determined by some environmental factors as well as genetic characteristics of the species. However, the grain pests, especially Eurygaster integriceps Puton, 1881 (Hemiptera: Scutelleridae) known as sunn pest, have a major effect as well. Sunn pest has been the cause of some damages depending on the fertility and quality of wheat, according to the periods in which it is fed on wheat, and it may lead to 100% losses depending on intensity of its feeding.In this study, Sunn pest has been subjected to compulsory feeding by using candidate wheat species which are resistant and sensitive to sunn pest. Starting from the differences in fertility and quality, the difference of resistance has been determined. In addition, based on 18 SSR primers, interspecies degree of affinity has been identified by using molecular methods, and it has been specified that this might be helpfull for future culture studies.2013, 55 pagesKey words: Sunn pest, Wheat, Agronomic Characteristics, Molecular markers, SSR