Amaranth sp. türlerinin yem olarak kalite kriterleri ve toksisitesinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma kapsamında USDA ARS koleksiyonundan temin edilen A. caudatus L. Bolivia, A. cruentus L. Mexico, A. cruentus L. Zimbabwe, A. cruentus L. Mexico, Puebla, A. hypochondriacus L. Mexico, puebla, A. hypochondriacus L. India, Himachal Pradesh tür ve ekotiplerinin, Amik Ovası koşullarına adaptasyon yetenekleri test edilerek, genotiplerin hayvan besleme amaçlı kullanılabilme olanakları irdelenmiştir. Ortalama 110 günlük bir olgunlaşma süreci sonunda Amaranth sp. tür ve ekotiplerinin, çiçeklenme sonrası süt olum aşamasındaki yeşil biyokütle verimleri 6.3-8.6 t/da, kuru biyokütle verimleri ise 0.945-1.945 t/da aralığında değişim göstermiştir. A.cruentus L. türüne ait Mexico, Puebla ekotipi en verimli genotip olarak değerlendirilirken önemli ekotipik ekotipik farklılıklar saptanmıştır. Türlerin ortalama NDF, ADF, ADL, selüloz ve hemiselüloz değerleri bir C4 bitkisi açısından oldukça düşük oranlarda bulunurken bu özelliklere ilişkin değerlerin sırası ile % 37.19-42.92, % 17.67-27.44, % 3.48-5.61 % 14.19-22.52, % 33.55-37.81 oranları arasında değişmiştir. Sindirilebilir kuru madde oranı 2.79-3.22 bulunurken, Amaranth biyokütlesi kuru maddesinin tüketimi değerleri ise 67.52-75.13, metabolize olabilir enerji değerleri ise 9.47-10.77 aralığında hesaplanmıştır. Elde edilen biyokütlenin göreceli yem değeri ise 149.8-187.9 bulunurken protein oranları % 12.10- 15.54 olarak belirlenmiş ve özellikle A.cruentus Zimbabwe ekotipinin, kaliteli bir yonca otu ile kıyaslanabilecek bir yem ürettiği gözlenmiştir. Amaranth biyokütlelerin Ca, P, K, Mg, Zn, Cu, Fe ve Mn içerikleri tür ve ekotiplere bağlı olarak 4.30-9.00 g kg-1, 0.74-1.13 g kg-1, 12.23-24.63 g kg-1, 8.9-16.9 g kg-1, 1.41-11.6 mg kg-1, 6.01-8.25 mg kg-1, 94.3-206.8 mg kg-1, 38.7-53.3 mg kg-1 aralıklarında değişim göstermiştir. Türlerin suda çözünebilir şeker içerikleri 0.91-12.67 g 100 g-1 olarak belirlenirken, yağ asidi kompozisyonunun % 42.9-47.7 oranı ile linoleik baskın bir yağ olduğu saptanmıştır. Amranthus otununu yüksek antioksidan etkiye sahip oldukları ve antioksidan kapasitenin 0.82-4.58 mM Trolox/g arasında değişim gösterdiği ve fenolik bileşikler toplamının A. hypochondriacus türünde 254.68 mg g-1 oranında bulunduğu saptanmıştır. İncelenen introdüksiyon Amaranth sp. tür ve ekotiplerinin Amik Ovası koşullarında yüksek ve oldukça kaliteli bir biyokütle üretebildikleri, üretilen otun hayvan beslemede doğrudan ya da rasyon katkısı olarak kullanılabilecek alternatif bir yem olduğu, A. cruentus türüne ait Zimbabwe ekotipi bu açıdan ön plana çıktığı değerlendirilmiştir.

This study was completed for to determine the adaptation possibilities of A. caudatus L. Bolivia, A. cruentus L. Mexico, A. cruentus L. Zimbabwe, A. cruentus L. Mexico, Puebla, A. hypochondriacus L. Mexico, puebla, A. hypochondriacus L. India, Himachal Pradesh species that were introduced from USDA ARS to Amik Plain conditions and the features related to the animal nutrition were detected also. While the fresh biomass of Amaranth species at panicle stage were determined between 6.3-8.6 t/da, the dry matter were 0.945-1.945 t/da after 110 days of growth period. A.cruentus L. Mexico, Puebla ecotype was the most productive species, and the ecotypic variation was significant. The average NDF, ADF, ADL, cellulose and hemicellulose concentrations were determined as 37.19-42.92 %, 17.67-27.44 %, 3.48-5.61 %, 14.19-22.52 %, 33.55-37.81 % respectively. The percentages seems very low even though being a C4 plant. DMD, DMI, ME, RFV and CP % of the investigated Amaranth species were detected as 2.79-3.22, 67.52-75.13, 9.47-10.77, 149.8-187.9, 12.10- 15.54 % respectively. These results show that the A.cruentus Zimbabwe ecotype had the high quality hay which is comparable with an alfalfa. The minerals that are Ca, P, K, Mg, Zn, Cu, Fe and Mn contents of the biomass investigated varied between 4.30-9.00 g kg-1, 0.74-1.13 g kg-1, 12.23-24.63 g kg-1, 8.9-16.9 g kg-1, 1.41-11.6 mg kg-1, 6.01-8.25 mg kg-1, 94.3-206.8 mg kg-1, 38.7-53.3 mg kg-1 respectively. While the WSC of the Amaranth species were detected between 0.91-12.67 g 100 g-1, the fatty acid composition were defined linoleic dominant with the concentration of 42.9-47.7%. The high antioxidant capacity was determined for the whole species with 0.82-4.58 mM Trolox/g and the higher total phenolic compounds was determined for the species A. hypochondriacus with an average 254.68 mg g-1. The results of the study produced that the Amaranth species especially the ecotype A. cruentus Zimbabwe may offer the high quality biomass in Amik Plain conditions which can be evaluate in the animal feeding or as feed additives.