Bölgesel bir güç olarak İran`ın jeopolitik konumu

Abstract

İran İslam Cumhuriyeti'nin uluslararasıve bölgesel rolünü belirleyen en önemli faktörjeopolitik konumudur. İran, büyük ölçüde sahip olduğu jeopolitik faktörler üzerine bölgeselve uluslararasıdiğer siyasi birimlerle ilişki ve politik tutumunu belirlemektedir. İran'ınküresel ve bölgesel rolünün anlaşılmasıiçin jeopolitik öneminin incelenmesi gerekmektedir.Bu çalışmanın amacıİran İslam Cumhuriyeti'nin bölgesel bir güç olarak jeopolitikönemini ve buna bağlıolarak da diğer bölge ülkeleri ve küresel aktörlerle ilişkilerini analizetmektir. Bu bağlamda birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanılarak literatür taramasıyapılmışve konuyla ilgili olaylar ve olgular analiz edilmiştir. Çalışma çerçevesinde birincilkaynak olarak kitaplar kullanılırken ikincil kaynak olarak konuyla ilgili raporlar, makaleler,dergiler ve internet kaynaklarıkullanılmıştır.Çalışma dört ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Bu bağlamda çalışmanınilk bölümünde teorik bilgiler verilmektedir. Bir bölge veya bir ülke jeopolitiğinindeğerlendirmesi için izlenen yönteme uygun olarak ikinci bölümde İran'ın coğrafi gücüincelenecektir. Bu bölüm jeopolitiğin değişmeyen unsurlarıolan ülkenin dünya coğrafyasınagöre konumu, coğrafi bütünlüğü, sahip olduğu stratejik kaynaklar analiz edilerek diğerbölümleri anlamada yardımcıolacaktır. Üçüncü bölümde jeopolitiğin değişen unsurlarıolanİran'ın sosyo, ekonomik, politik ve askeri yapısıanaliz edilecektir.Dördüncü bölümde ise ilk üç bölümde elde edilen bulgular ışığında jeopolitiğindeğişmeyen ve değişen unsurlarının zaman unsuruyla birbirlerine olan etki ve katkılarıylabirlikte toplu değerlendirmesi yapılarak İran'ın jeopolitik önemi analiz edilecektir. Bubağlamda İran dışpolitikası, dünya ve bölge güç merkezlerine göre konumu incelenecektir.

The most important determining factor that effects Islamic Republic of Iran?s regionaland international role is its geo-strategic position. The foreign policy of an Iran is anexpression of its geopolitic position and reflections of its benefit and opportunity perception.In order to understand Iran?s regional and international role, its geopolitical structure shouldbe examined.The focal point of this research is to analyse the geopolitical importance of Iran as aregional power and also its relations with its region and global powers. In this context, by thehelp of both primary and secondary resources the analyse of the literature was copleted andevents relevant to the issue are used for the analyse. In this frame, books are used as a primaryresourse and reports, articles, journals and internet relevant to the issue are used as secondaryresources.The research is formed from four sections and conclusion part. The first part gives thetheoretical information. As a part of geopolitical analyse method, the second part evaluatesthe geographical power of Iran. By the analyse of the constant components of the geopoliticlike geographical location, entireness and stretegic resourses, this parts help us to understandthe rest of the study. The third part evaluates changeable components of the geopolitic like thesocio-economic, political and military structure of Iran.The forth part analyses the geopolitic importance of Iran by the evaluation of both theconstant and changeable components of the geopolitic with time compenent. In this context,foreign policy of Iran and its position towards regional and international powers areevaluated.