Hisse senedi fiyatları ve makro ekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin vektör hata düzeltme modeliyle analizi: İMKB sınai endeksi üzerine ampirik bir uygulama

Abstract

Dünya genelinde küreselleşmeyle birlikte finansal piyasalarda meydana gelen değişim, bu piyasaların makro ekonomik faktörlerin etkisi altına girmesine sebep olmuştur. Bu faktörlerin belirlenmesi ve ölçülmesi hem yatırımcılar hem de kanun koyucular için önem arz etmektedir. Bu sebeplerden dolayı ulusal ve uluslararası faktörlerin piyasaları ne ölçüde etkilediğinin ölçülmesi literatürde ilgi çekici konulardan birisi olmuştur. Bu çalışmada, söz konusu faktörlerin İMKB Sınaî Endeksine etkilerinin ölçülmesinde 1997- 2011 dönemine ait aylık veriler kullanılarak analiz yapılmıştır. Serilerin birim köke sahip olup olmadıklarına Dickey-Fuller birim kök testi ile bakılmış, daha sonra uzun dönemli ilişkileri ortaya koymak için Johansen eşbütünleşme analizi yapılmış ve uzun dönemli ilişkiler ortaya konulduktan sonra oluşturulan vektör hata düzeltme modeline (VECM) dayalı Granger Nedensellik Testi yardımıyla kısa dönemli nedensel ilişkiler tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, enflasyon oranı, sanayi üretim endeksi ve yabancı portföy yatırımlarının İMKB-sınai endeksi üzerinde bir etkisinin olmadığı, altın ve petrol fiyatlarının kısa dönemde İMKB sınai endeksindeki hisse senetlerini etkilediği, İMKB-sınai endeksinin de dış ticaret dengesi, faiz oranları ve petrol fiyatlarını uzun dönemde etkilediği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Changes in financial markets around the world with globalization, have led to get into these markets under the influence of macro-economic factors. Identification and measurement of these factors is important for both investors and legislators. For these reasons, measurement of the extent of affects of national and international factors to markets has been one of the interesting subjects in the literature. In this study, 1997 - 2011 period monthly data were analyzed to measure the effects of these factors to the ISE Industrial Index. Dickey-Fuller unit root test has applied to the series whether they has unit root or not, then the Johansen cointegration analysis has been performed to determine the long-term relationships, after confirming that the long-term relationships created, short-term causal relationships have been identified with the help of Granger Causality Test based on vector error correction model (VECM). According to analysis results, a long-term bi-directional relationship between İMKBSE and the variables was proved. ISE-industrial index was the reason of exchange rate and balance of foreign trade in the short term, interest rates, money supply, oil prices and industrial production index, the ISE-industrial index, so that both short-and long-term because they are the leading indicators have been identified for İMKBSE. The rate of inflation, industrial production index and foreign portfolio investment didn't effect the ISE-industrial index, effect gold and oil prices in the short term, ISE-industrial index affected the balance of foreign trade, interest rates and oil prices in the long run according to results acchieved.