Görev-insan odaklı liderlik algılamasının vatandaşa yönelik prososyal hizmet davranışlarına etkisi: Kolluk kuvvetleri üzerine bir araştırma

Abstract

Tez çalışmasında görev-insan odaklı liderli tarzlarının literatürde son zamanlarda yer almaya başlayan vatandaşa yönelik prososyal hizmet davranışlarına anlamlı bir etkisi olup olmadığı araştırılmıştır. Prososyal hizmet davranışı rol ötesi, rol içi ve iş birliği olmak üzere üç boyutta ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde liderliğin kuramsal çerçevesi anlatılmıştır. Daha sonra yerli ve yabancı kaynaklardan prososyal örgütsel davranışlar ve prososyal hizmet davranışları kavramları üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Bağımsız değişkenler insan odaklı liderlik ve görev odaklı liderlik olarak belirlenmiş, bağımlı değişkenler ise rol ötesi ve rol içi prososyal hizmet davranışları ve iş birliği davranışı olarak belirlenmiştir. Araştırma modelindeki kurulan hipotezlere göre, görev odaklı liderlik algısının rol ötesi hizmet davranışlarına olumlu yönde anlamlı bir etkisinin olduğu gözlenmektedir. İnsan odaklı liderlik tarzının da rol ötesi hizmet davranışını etkilediği fakat görev odaklı liderlik tarzına göre daha az oranda etkilediği belirlenmiştir. Görev odaklı liderlik algısının rol içi hizmet davranışına etkisine bakıldığında anlamlı ve pozitif yönde etkilemekte olduğu görülmüş, insan odaklı liderlik algısının ise anlamlı fakat negatif yönde etkilediği belirlenmiştir. Sonuç olarak; güvenlik hizmeti sağlayan kolluk personellerinin amirleri görev odaklı ise rol içi davranışlar artarken rol ötesi davranışlar çok daha fazla artmaktadır. Kolluk personellerinin amirleri insan odaklı liderlik sergiliyorlarsa, rol ötesi davranışlar kısmen artmakta fakat rol içi hizmet davranışları azalmaktadır. Bu duruma neden olarak da kolluk personellerinin icra ettikleri mesleklerinin karakteristik özelliklerinden dolayı astların amirlerinden görevleri adım adım planlamalarını, süreci sonuna kadar takip ve kontrol etmelerini bekledikleri gösterilebilir.Anahtar Kelime: Görev – İnsan Odaklı Liderlik, Prososyal Örgütsel Davranış, Kolluk Kuvveti

In this thesis, it was researched whether task-oriented and people-oriented leadership style had a significant effect on prosocial service behavior which recently started to take place in the literature towards citizens. Prosocial service behavior was discussed in three dimension as extra-role behavior, in-role behavior and cooperation. In the first part of the study, the theoretical framework of leadership was described. Then, it was focused in detail on prosocial organizational behavior and prosocial service behavior found in domestic and foreign academic sources. Independent variables were determined as people-oriented lidership and task-oriented lidership, on the other hand, dependent variables were extra-role prosocial service behavior, in-role prosocial service behavior and cooperation. According to the hypothesis established in the research model, it was observed that the task-oriented leadership perception had a significant effect in a positive way on extra-role service behaviors. It was determined that people-oriented leadership style also influenced extra-role service behavior, but lesser extent compared to task-oriented leadership style. When examined the effect of task-oriented leadership perception on in-role service behavior, it was observed that task-oriented behavior had a significant and positive effect, on the other hand, it was determined that people-oriented leadership style influenced in-role service behavior significantly and in a negative way. As a result; if the chiefs of law enforcement personnel which provides security and safety service are task-oriented, while in-role behaviors are increasing, extra-role behaviors are increasing much more. If the chiefs of law enforcement personnel show people-oriented leadership role, extra-role behaviors are increasing in part, but in-role service behaviors are declining. As a reason for these results, that subordinates expect their chiefs to plan their mission step by step due to characteristics of their job carried by them, that they expect their chief to completely determine who will do the job and that they want their chiefs to follow-up and check the process untill its end, can be shown.Key Word: Task-People Oriented Leadership, Prosocial Organizational Behavior,Law Enforcement