Biyokültürel çeşitlilik unsuru olarak, honamlı keçi ırkı

Abstract

Bu çalışma, 2015 yılında yerli ırk olarak tescil edilen Honamlı keçi ırkının ekolojik etkileri, kültürel etkileri ve fenotipik karekterlerini bilimsel olarak ortaya konması ve böylece kuşaktan kuşağa aktarılan geleneksel ekolojik bilginin, istatistiki analiz sonuçlarıyla arasındaki tutarlılığın değerlendirilebilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın materyalini, Antalya ve Burdur il sınırlarındaki kayıtlı Honamlı keçi sürüleri, işletmelerin etrafında gövdeli ve gövdesiz Kermes meşeleri (Quercus coccifera), sürü sahipleri ve yörenin yerlisi olan ve olmayan yöre insanı ile yapılan bire bir görüşmeler oluşturmuştur. Honamlı keçi ırkının fenotipik karakterlerinintanımlanması için farklı sürülerden 869 keçininvücut örtü rengi, göz rengi ve kulak uzunluğu gibi özellikleri değerlendirilmiştir. İşletmelerin etrafındaki, kesilmeden otlatılan eşit sayıda gövdeli ve aşırı otlatılan ya da az otlatılan, aynı zamanda çobanlar tarafından da kesilen gövdesiz çalı formundaki toplam 90 adet meşede, gövde boyu, toplam boy ve her ağaçtan 5'er yaprak boyu ölçülmüştür. Gövdeli meşelerde yaprak boyu 28,4mm, toplam boy 374,6cm, gövdesizlerde ise yaprak boyu18,3mm, toplam boy ise 99,2cm olarak bulunmuştur. Gövdelilerin gövde boyu ise 178,73cm'dir. Yörenin yerlisi olan ve olmayan yöre insanına ve sürü sahiplerine yarı yapılandırılmış `freelisting–aklına gelen` görüşme tekniği uygulanmıştır. Bu görüşmelerde yörede Honamlı keçilerinin en çok yediği bitkiler, yörede eti en çok tüketilen hayvanlar ve yörede Honamlı keçilerinin et veriminin yüksekliğinin nasıl anlaşıldığı sorulmuştur. Buna göre kültürel belirginliği en çok öne çıkanöğelersırasıyla piynar (Kermes Meşesi), yerelde keçi eti, gençlerde tavuk eti ve keçilerin sallılığı olarak bulunmuştur. Honamlı keçi ırkının fenotipik karakterleri ile ilgili olarak canlı ağırlık ile en yüksek korrelasyon, sallılık olarak ifade edilen vücut uzunluğu arasında bulunmuştur (r=0,629). Yöresel olarak isimnlendirilen kulak uzunlukları arasındaki fark da istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Ayrıca çalışma sonucunda keçi ve orman ilişkisinin, ekolojik olarak keçinin sadece orman zararlısı olarak tanımlanmasıyla açıklanamayacağı ve ekstansif keçi yetiştiriciliğinin doğadostu bir hayvancılık biçimi olduğu ve keçinin de bir orman ürünü olarak kabul edilebileceği ortaya konmuştur.Anahtar kelimeler: Biyokültürel Çeşitlilik, Honamlı Keçisi, Keçi Eti, KermesMeşesi (Quercus Coccifera)

This study was conducted to show the ecological effects, cultural effects and phenotypic characteristics of the Honamlı goat breed, registered as a native breed in 2015 and to evaluate the consistency between the traditional ecological knowledgetransferred over generations and the results of statistical analysis. The material for this study was the registered Honamlı goat herds in the provinces of Antalya and Burdur, the Kermes oaks (Quercus coccifera) around the farms, with and without trunks, conducted through face to face interviews with herd owners and local and non–local people. For identification of the phenotypic characteristics of the Honamli breed of goat, hair colour, eye colour and the ear length of 869 goats were evaluated. A total of 90 oaks around the farms with an equal number of trunks that arebrowsedwithout pruning and over–browsed or non–browsed, as also in the form of the trunk-less shrubs cut by shepherds, were measured, for trunk length, total length and the leaf length of 5 leaves per tree. From the trunk the leaf length measured 28.4mm, total length, 374.6 cm, the leaf length of the non–trunked was 18.3 mm and the total length 99.2 cm. The trunk length was 178,73 cm. Through a semi-structured free-listing interview technique, native and non-native local people and herd owners were questioned. In these interviews, the questions concerned: the most common edible plants for the Honamlı goats in the region, the most commonly consumed animal meat in the region, and, how to understand the large amount of meatproduction. According to the results, the most salience elements of cultural importance were: piynar (the Kermes oak), goat meat eaten by residents and chicken meat by the non–local youngs andlonger body lengthlocallycalled`sallilik` of goats. The highest correlation between the phenotypic characteristics of the Honamlı goat breed was found between live weight and the body length, mentioned as sallilik (r=0,629). The difference between the ear lengths locally entitled was alsostatistically significant. As a result of this study, it was shown that the goat-forest relationship could not be explained ecologically through only defining the goat as a forest pest, and, it was also shown that extensive goat breeding is an environmentally friendly form of animal husbandry and goat might be accepted to be a product of forestry.Keywords: Biocultural Divercity, Honamlı Goat, Goat Meat, Kermes Oak (QuercusCoccifera)