Okulöncesi eğitime devam eden özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların akran ilişkileri ve akran şiddetine maruz kalma düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocuklar, akranlarıyla etkileşime geçmekte ve uzun süre bir arada olma fırsatı bulmaktadırlar. Bu etkileşim ve birliktelik, özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların akran ilişkilerinin başlaması ve geliştirilmesi açısından da önemli olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, okulöncesi eğitime devam eden özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların akran ilişkileri ve akran şiddetine maruz kalma düzeylerini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2012-2013 ve 2013-2014 eğitim öğretim yılında Burdur ve Isparta il merkezleri ile Manisa ili Soma ilçesindeki resmi anaokullarında ve ilköğretime bağlı anasınıflarında kaynaştırma uygulamalarına katılan 60 özel gereksinimli ve 60 normal gelişim gösteren çocuk oluşturmaktadır. Araştırma verileri Ladd ve Profilet (1996) tarafından geliştirilen Çocuk Davranış Ölçeği, Kochenderfer ve Ladd (2002) tarafından geliştirilen Akran Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS 16.0'a girilerek, t-Testi, Mann Whitney U ve İki Faktörlü ANOVA tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda okulöncesi eğitime devam eden özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların akran ilişkilerinden yardımı amaçlayan sosyal davranış geliştirme, akranlara karşı korkulu kaygılı olma, asosyal davranış geliştirme, akranları tarafından dışlanma ve aşırı hareketlilik arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş, saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma düzeyleri arasında ise anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Anahtar Kelimeler: Akran İlişkisi, Akran Şiddeti (Zorbalığı), Kaynaştırma, Okulöncesi Eğitim, Özel Eğitim, Özel Gereksinimli Çocuk

Children who attend to pre-school education institutions have the opportunity to interact with their peers and to be with them for long hours. This interaction is crucial with regards to the emergence and development of relations between children with special needs and children with normal development. The aim of this study is to determine the peer relationships and the level of peer victimization among children with special needs who receive special education and children with normal development. The study group consists of 60 children with special needs and 60 children with normal development who attended inclusion programs during the 2012-2013 and 2013-2014 academic periods in the nursery classes of official kindergartens and primary schools in the Soma district of Manisa, in Burdur and in Isparta. The data were collected with the Child Behavior Scale developed by Ladd and Profilet (1996), the Peer Victimization Scale developed by Kochenderfer and Ladd (2002) and Personal Information Forms developed by the researcher. The data were analyzed with the SPSS 16.0 software, t-Test, Mann Whitney U and two-way ANOVA techniques. According to the study results there is a significant relationship between developing social behaviors to receive social assistance, feelings of fear and anxiety against peers, developing asocial behaviors, being excluded by peers and hyperactivity of children with special needs who receive special education and children with normal developement; but there are no significant relationships between the levels of aggressiveness and peer violence. Key Words: Peer Relationship, Peer Volience (Bullying), Inclusion, Pre-school Education, Special Education, Child with Special Needs