Fen bilgisi öğretmen adaylarının ve fen bilimleri öğretmenlerinin epistemolojik inançları ve bilişötesi farkındalıklarının incelenmesi

Abstract

Fen bilgisi öğretmen adaylarının ve fen bilimleri öğretmenlerinin epistemolojik inançları ve bilişötesi farkındalıklarını incelemek için yapılan bu çalışmada, karma yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunu, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesinde 1., 2., 3. ve 4. sınıfta öğrenim görmekte olan ve tabakalı-amaçlı örnekleme yoluyla seçilen 236 fen bilgisi öğretmen adayı ve Burdur ilin merkezinde ve ilçe merkezlerindeki ortaokullarda görev yapan 61 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada Pomeroy (1993) tarafından geliştirilen ve Deryakulu ve Bıkmaz (2003) tarafından Türkçe'ye uyarlanan, geleneksel bilim anlayışını yansıtan 22 olumlu, geleneksel olmayan bilim anlayışını yansıtan 8 olumsuz, toplam 30 maddeden oluşan `Bilimsel Epistemolojik İnanç Ölçeği`, Schraw ve Dennison (1994) tarafından geliştirilen ve Akın, Abacı ve Çetin (2007) tarafından Türkçeye uyarlanan, 52 maddeden oluşan 'Bilişötesi Farkındalık Envanteri' ve Abd-El-Khalick (2002) tarafından geliştirilen, Doğan(2010) tarafından Türkçeye uyarlanan, 8 sorudan oluşan 'Bilimsel Epistemoloji Üzerine Görüşler Anketi' kullanılmıştır. Verilerin analizi için betimsel analiz, t-testi, ANOVA, Kruskal-Wallis ve içerik analizi kullanılmıştır. Bu çalışmanın bulgularına göre öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançlarının geleneksel bilim anlayışı yansıttığı, öğretmen ve öğretmen adaylarının bilişötesi farkındalıklarının yüksek olduğu, öğretmen ve öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ile bilişötesi farkındalıkları arasında pozitif anlamlı bir ilişki bulunduğu, ayrıca cinsiyet, mezun olunan lise türü, anne ve baba eğitim durumunun öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançları üzerinde anlamlı bir etkisi yokken, sınıf düzeyinin öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançları üzerinde anlamlı bir etkisi bulunduğu belirlenmiştir.

The aim of this study was to examine the epistemological beliefs and metacognition of pre-service science teachers and science teachers. In this study, mix research design was used. The study group was formed from 236 pre-service science teachers of the first, second, third and fourth class in Faculty of Education in Mehmet Akif Ersoy University and Burdur province and district center serving secondary 61 science teachers. During the sampling procedure, pre-service science teachers were chosen by stratified-purposeful sampling method. `Scientific Epistemological Beliefs Survey` was used to collect data. It was developed by Pomeroy(1993) and adopted in Turkish by Deryakulu and Bıkmaz (2003). It includes 30 items of which 22 items are positive and 8 items are negative, it was developed by Schraw ve Dennison (1994) and in Turkish by Akın, Abacı and Çetin (2007). It includes 52 items `Metacognitive Awareness Inventory`. And also `Perspectives of Scientific Epistemology (POSE)` which was developed by Abd-El-Khalick (2002) and adopted in Turkish by Doğan(2010) was used in this study. According to this study's findings, both teachers' and pre-service science teachers' scientific epistemological beliefs reflect traditional understanding of science, teachers' and pre-service science teachers have high metacognitive awareness, there is a positive correlation between epistemologic beliefs of teachers and pre-service science teachers and their metacognitive awareness. Also results show that there is a significant differences between epistemological beliefs of pre-service science teachers according to class level and there is not any significant differences between epistemological beliefs of pre-service science teachers according to gender, graduated school and level of mother's and father's education.