Öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme becerisini kavramlaştırması

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme becerisini nasıl kavramlaştırdığını ortaya koymaktır. Yaratıcı düşünme becerisi kavramıyla ilişkili olduğu düşünülen birçok ögeyi öğretmen adaylarına yönelterek, bu ögelerin nasıl algılandığını ve bu ögelerin tümünü örgütleyerek nasıl bir kavramlaştırma ortaya çıktığını tespit etmektir. Bu öğeler şunlardır: yaratıcı düşünme becerisinin tanımı, yaratıcı düşünen öğrenci ve öğretmen özellikleri, yaratıcı öğrenme ortamı özellikleri, yaratıcı düşünme becerisini destekleyen ve engelleyen etmenler, öğrenim görülen programın yaratıcı düşünmeye etkisi. Katılımcılar bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde öğrenim gören 124 Fen bilgisi, 50 Türkçe, 64 Sınıf, 31 İngilizce, 43 İlköğretim matematik, 44 Okul öncesi ve 39 Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmenliği programlarında öğrenim gören 395 öğretmen adayıdır. Araştırmanın veri toplama aracı olarak beşli likert tipi ve açık uçlu sorulardan oluşan bir anket kullanılmıştır. Bu anket iki bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde kişilerin demografik bilgileri istenilmiştir. İkinci bölüm ise 9 kısımdan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla şöyledir; yaratıcı düşünme becerisini tanımlama, yaratıcı düşünen öğrencinin özellikleri, yaratıcı öğrenme ortamı özellikleri, yaratıcı düşünen bir öğretmenin en belirgin özellikleri, öğretmen adaylarının kendilerini yaratıcı öğretmen olarak görme durumu, yaratıcı düşünme becerisini destekleyen ve engelleyen etmenler, Türkiye'deki yaratıcı düşünme becerisinin desteklenme durumu, yaratıcı düşünmeye bölümlerin etkisi durumudur. Araştırma için başvurulan analizler ise betimsel ve yordamsal analizlerdir. Betimsel analizle frekans ve yüzde dağılımları, yordamsal analizle yapı geçerliliği için faktör analizi ve ölçek güvenirlik çözümlemesi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen birçok öge birleştirildiğinde öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme becerisini şu şekilde kavramlaştırdıkları söylenebilir: Yaratıcı düşünme becerisi günümüz teknoloji çağının gereksinimlerini karşılayacak becerilerden biridir ve yaratıcı düşünme becerisi günümüze ayak uyduracak, toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak nesillerin değişen dünya sorunlarına cevap arayabilmesi, eleştirel bakış açısına sahip olması ve yeni fikirler ortaya koymasıdır. Yetiştirilecek bu nesilden beklenen özelliklerin en başında farklı bakış açılarına sahip olmak gelirken, bunu kazandırılabilecek öğrenme ortamı ise öğrenciyi bağımsız düşünmeye sevk eden, hayal gücünün kullanılmasını sağlayan ve probleme dayalı olmalıdır. Bu ortamları sunan öğretmenin de yaratıcı düşünen ve öğrenciye yönelik hareket eden kişiler olması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Öğretmen adayları kendilerini mesleklerinde yaratıcı düşünen bireyler olarak öngörürken, okudukları programların yaratıcı düşünmelerinde etkisi olduğunu düşünmektedirler. Öğretmen adayları yaratıcılığı etkileyen başlıca etmenleri çevre, ilgi alanı ve kişilik olarak görmektedirler. Bununla birlikte yaratıcılığı en fazla engelleyen etmen olarak görülen ülkenin eğitim felsefesi iken, en kararsız kalınan etmen bilgi ve iletişim teknolojisidir. Öğretmen adaylarının büyük çoğunluğu Türkiye'de yaratıcı düşünme becerisinin desteklenmediğini ya da bu konuda kararsız olduklarını belirtmişlerdir.Anahtar Kelimeler; Yaratıcı Düşünme, Kavramlaştırma, Öğretmen Adayı.

The aim of this study is to present how the teacher candidates conceptualize the creative thinking skills. By asking teacher candidates many items that are thought to be related to the creative thinking skill concept, it was aimed to find out how these items were perceived and what kind of a conceptualization developed by organizing all of these items. These items are: definition of creative thinking skill, characteristics of a student and a teacher who can think creative, characteristics of a creative learning environment, factors that support and prevent creative thinking skills, effect of teaching program's on creative thinking skills. Participants were teacher candidates from Faculty of Education of a public university. There were 395 teacher candidates who participated in the study. 124 participants were from science teaching, 50 participant from Turkish Language, 64 of them from primary school teaching, 31 participants from English language, 43 participants from elementary mathematics, 44 participants from preschool teaching and 39 participants were from computer and instructional technologies program. As the data collection instrument, five-point Likert type scale, consisting of open-ended questions, was used. The scale consisted of two parts. In the first part, demographic information of the persons was asked. The second part consisted of 9 parts. These parts were; defining creative thinking skill, characteristics of a student who can think creative, characteristics of creative thinking environment, the most specific characteristics of a teacher who can think creative, teacher candidates' seeing themselves as creative teachers, factors supporting and preventing creative thinking skills, support for creative thinking skill in Turkey, departments' effect on creative thinking skills. Descriptive Analysis and inferential analysis were used in this study. By using descriptive analysis, given frequency and percentage distributions and by using inferential analysis, factor analysis and scale reliability for construct validity were tested. When many items that were obtained at the end of the research were combined, it might be said that teacher candidates conceptualized creative thinking skill as follows: creative thinking skill is one of the skills that could fulfill the requirements of today's technology age, it is generations' having a critical view and coming up with a new idea for the changing world problems to meet the society's needs. The first thing that is expected from this new generation is having different point of views, and to provide this ability, learning environment should motivate them for independent thinking, provide the use of imagination and be based on problem. And it might be concluded that the teacher that will provide these environments should be thinking creative and acting on for the students. Teacher candidates foresee themselves as teachers with creative thinking skill and think that their teaching programs have effect on their creative thinking. Teacher candidates regard environment, area of interests and personality as the main factors affecting creativity. However, while the education philosophy of the country is regarded as the most preventing factor, information and communication technology factor is the most irresolute factor. A great majority of the teacher candidates stated that creative thinking skill was not supported in Turkey or they were irresolute about that.Keywords; Creative Thinking, Conceptualisation, Teacher Candidates.