Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Araştırmada, düşük sosyoekonomik yapısına rağmen fen alanında yüksek başarı gösteren öğrencilerin fen okuryazarlığını etkilen faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Nicel bir çalışma olan araştırmada, ilişkisel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma, PISA 2015 ESKS'de -1'in altında olup fen başarı açısından en üst %25'lik dilimde bulunan öğrenciler üzerinde yürütülmüştür. Bu doğrultuda belirlenen sosyoekonomik açıdan dezavantajlı yüksek başarılı 835 öğrenci araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada, PISA 2015 uygulaması başarı testi sonuçları ile öğrenci anketinden elde edilen veriler kullanılmıştır. Veriler, OECD PISA'nın resmi sitesindeki veri dosyalarından internet aracılığı ile elde edilmiştir. Araştırmada dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin cinsiyet, sınıf, okul türü ve coğrafi bölgelere göre dağılımı için yüzde ve frekans gibi betimleyici analizler yapılmıştır. Araştırmada cinsiyete ve okul türüne göre yüksek başarılı öğrencilerin fen okuryazarlığı puanları arasındaki fark t-testi analizi ile incelenmiştir. Fen başarısını yordayan faktörleri belirlemek için çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen okuryazarlığı ve fen yeterlik ortalamalarının 500 puanın üzerinde ve birbirine benzer olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Dezavantajlı yüksek başarılı kız öğrenci sayısının erkeklerden yüksek olduğu anlaşılmıştır. Dezavantajlı yüksek başarılı öğrenci oranının genel ortaöğretim okullarında, Doğu Marmara ve Ege bölgesine daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bu öğrencilerin çoğunun PISA üçüncü yeterlik düzeyinde yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen başarısının cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermediği anlaşılmıştır. Bu öğrencilerin fen başarısının okul türüne göre anlamlı farklılaştığı ve genel ortaöğretim kapsamındaki okullarda öğrenim gören dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen okuryazarlığı puanlarının mesleki ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Genel ortaöğretim kapsamındaki bir okulda eğitim alma durumunun, ailenin gelirinin, okuldaki haftalık fen dersi süresinin dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen okuryazarlığı puanlarını anlamlı olarak yordadığı ve söz konusu değişkenlerin birlikte fen okuryazarlığı puanındaki değişimin yaklaşık %10'unu açıkladığı tespit edilmiştir. Cinsiyetin, ebeveyn eğitiminin, okul aidiyetinin, öğretmen desteğinin, fen öz yeterliğinin, fen motivasyonunun ve okul öncesi eğitime katılma durumunun dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin fen başarısını yordamadığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Akademik yılmazlık, dezavantajlı yüksek başarılı öğrenci, fen başarısı

In the study, it was aimed to determine the factors that affected the science literacy of the students who show high achievement in science despite the low socioeconomic structure. In the quantitative study, relational research model was used. The study was conducted on students who are below -1 and at the top twenty five percentile in terms of science achievement in PISA 2015 ESKS. 835 highly succesful students who are disadvantaged socioeconomically constitute the study group of this research. In the study, PISA 2015 application achievement test results and the data which were acquired from the student survey were used. The data were obtained through the internet from the data files which are available in the official site of the OECD PISA. In the research, descriptive analyzes such as percentage and frequency were made for the distribution of disadvantaged highly succesful students according to their gender, class, school type and geographical region. In the research, according to their gender and school type, the difference between the scores of the science literacy of the highly successful students was examined by t-test. Multiple regression analysis was used to determine the factors that predict science achievement. As a result of the research, it was concluded that the science literacy of the disadvantaged highly succesful students and the averages of the science proficiency was above 500 points and similar to each other. It was understood that the number of disadvantaged highly succesful female students was higher than male students. It was determined that in public secondary schools, the proportion of the disadvantaged highly succesful students was higher in Eastern Marmara and Aegean regions. It was determined that most of these students took part in the third level of competence in PISA. It was also understood that disadvantaged highly succesful students' science achievement didn't show significant differences in terms of gender variable. It was determined that the science achievement of these students differentiate significantly according to the school type and disadvantaged highly succesful students who received education in public secondary schools had higher scores of the science literacy than the students who received education in vocational secondary schools. It was determined that in a public secondary school, the situation of the education, the income of the family, weekly science course hours predicts significantly the scores of the science literacy of the disadvantaged highly succesful students and all of these variables explained approximately 10% of the variance in the scores of the science literacy. It was determined that gender, parental education, sense of belonging to school, teacher support, science self efficacy, science motivation and the attendance in preschool education did not predict the science achievement of the disadvantaged highly succesful students.Keywords:Academic resilience, disadvantaged highly succesful students, science achievement