Back home? : The reality of return in Bosnia-Hercegovina and the role of the European Union in the return process

Abstract

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilimlerin karmaşık olgularından biri olan geri dönüşü, özellikle savaş nedeniyle yerinden edilmiş insanların geri dönüşünü incelemektir. Mültecilerin ülkelerine geri dönüşü savaştan yeni çıkmış toplumların iyileşmesinde birincil öneme sahip bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu konunun incelenmesi için seçilen örnek, savaş ve komünizmin çöküşünün getirdiği geçiş dönemi eş-zamanlı yaşayan bir ülke olan Bosna-Hersek'tir. 1992-1995 yıllarında arasında süren Bosna Savaşı ülke nüfusunun yarısından fazlasını yerlerinden etmiş; uluslararası toplum, savaşı bitiren Dayton Barış Antlaşması'ndan sonra ülkeyi yeniden yapılandırma projesine girişmişti. Yerinden edilen insanların evlerine geri dönmeleri bu projenin önemli bir bölümüdür.Bu çalışmada niteliksel araştırma yöntemi kullanılmak suretiyle saha araştırması yapılmıştır. Bu yöntemin kullanılma nedeni incelenen olgunun doğasıyla ilintilidir. Geri dönüş, birey ve gruplar tarafından kurgulanan hatta yeniden kurgulanan karmaşık ve çok boyutlu sosyal bir gerçekliktir. Bu gerçeği anlamak ve analiz edebilmek için onunla ilgili kapsamlı bilgiye ihtiyaç vardır. Bu bilgiye de niteliksel araştırmayla ulaşılabilir. Ayrıca çalışmadaki amaç geri dönüşü yaşayanlar tarafından çizilen geri dönüş profilini betimlemek olduğundan ötürü herhangi bir hipotez ileri sürülmemektedir. Yapılan saha çalışmasında görüşülen Bosnalılar'ın aktardıkları deneyim ve değerlendirmeler Bosna-Hersek'teki geri dönüş gerçeğini göz önüne sermede önemli rol oynamaktadır.Bosna'daki geri dönüş gerçeği birçok boyuta sahiptir. Savaşın sona ermesinden itibaren yerinden edilmiş nüfusun yarısına yakını ülkeye geri dönmüş; mülklerin geri edinimi gibi bazı alanlarda gelişme sağlanmıştır. Mikro düzeyde de olsa başarı örneklerine rastlamak mümkündür. Yine de çözülemeyen pek çok sorun vardır ve bu sorunlar Bosna'da geri dönüşün sürdürülebilirliğinin ciddi ölçüde sorgulanmasına neden olmaktadır.

The aim of the present study is to examine one of the complicated phenomena of social sciences: return, in particular the return of forced migrants, which is considered to be the first step in the recovery of post-conflict societies. The case selected is a country which has experienced war and transition simultaneously: Bosnia-Hercegovina. The starting point is the displacement that took place with the Bosnian War of 1992-1995. Following the signing of the Dayton Peace Accords, the international community launched an ambitious project of reconstruction. The process of return and reintegration is a crucial part of this project.The research method used for the study is qualitative research. The main reason for using this method is related to the nature of the phenomenon examined. Return is a complex and multi-dimensional social reality which is constructed and reconstructed by individuals and groups, and the purpose is to describe the profile of return reality drawn by the returnees. That is why the present study does not have any hypotheses. The Bosnians interviewed share their experiences, and the evaluations they make are quite important in drawing the return profile in Bosnia.The reality of return to/in Bosnia has several dimensions. About half of the displaced population returned since the war came to an end. Progress has been achieved in some fields like property restitution. One can come across with stories of success but success remains at micro-level. There are still challenges that leave the issue of sustainable return in Bosnia open to question.