Euro-mediterranean partnership compared to broader Middle East and North Africa initiative: Competing or complementary projects?

Abstract

Komunizmin ideolojik olarak başarısızlığa uğramasının ve Köktendinci İslamın yükselişe geçmesinin ardından Soğuk Savaş'ın doğu-batı ekseni kuzey-güney eksenine döndü ve Soğuk Savaş sonrası döneminin Avrupa Birliği'nde (AB) ve Amerika Birleşik Devletlerin'de (ABD) güvenlik kaygılarında değişikliklere yol açtı. Bu dönemde, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ekonomik çıkarlarını koruyabilmek ve terörizm, başarısız devletler, organize suçlar, toplu yıkım silahlarının yayılması gibi yeni tehditlerle başa çıkabilmek adına AB ve ABD bazı projeler geliştirdi. ABD'de 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleştirilen terör saldırıları ve onu takiben Madrid, Londra ve İstanbul'da El-Kaide'nin gerçekleştirdiği terör saldırıları bir taraftan zaten yürürlükte olan Avrupa-Akdeniz Ortaklığı gibi süreçlerin güçlendirilmesine neden olurken, diğer taraftan da ABD'nin dış politikasını değiştirmesine ve `uluslararası terörizme karşı savaş' anlayışına dayalı Bush Doktrinin 2002 yılında ortaya çıkmasına ve bununla beraber yeni çok taraflı bir insiyatifin Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika İnsiyatifi'nin ortaya çıkmasına neden olmuştur.Bu tezde, AB'nin projesi Avrupa-Akdeniz Ortaklığı (AAO) ve ABD'nin liderliğinde geliştirilen Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika İnsiyatifi (GODKA) tarihsel gelişimleri, siyasi ve güvenlik amaçları, ekonomik ve finansal amaçları, sosyal, kültürel ve insani amaçları, zayıf ve güçlü yönleri de ele alınarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, bu iki proje kendileri tarafından belirlenen amaçlarına ulaşmak için gösterdikleri çabaya göre kıyaslanmaktadırlar. Bu yüzden, yapılan tüm toplantılar, konferanslar, seminerler, çalışma grupları ve ortaya atılan projeler ortaya konulmaktadır. Bununla beraber, AB'nin ve ABD'nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesine genel yaklaşımları, Transatlantik ilişkileri, bu bölgede AB'nin ve ABD'nin arasındaki rekabeti, AB'nin ve ABD'nin bölgedeki amaçları ve çıkarları, ve son olarak özellikle `sivil güç' ve `askeri güç' kavramlarına dayanarak AB ve ABD tarafından kullanılan dış politika enstrümanları kıyaslanmaktadır. Bu kıyaslamaları yapılmasının ardında yatan neden bu çalışmanın amacı olan aşağıdaki soruya bir cevap bulmaktır: AAO ve GODKA yarışan mı yoksa tamamlayıcı projeler midir? Bu soruya cevap bulabilmek adına çalışma her iki projenin de paralel analizini yapmaktadır.

Following the ideological failure of Communism and rise of Islamic fundamentalism east-west axis of the Cold War period shifted to North-South axis and led to change in security concerns of the European Union (EU) and the United States of America (USA) in the post-Cold War era. Some projects thus developed by the EU and the USA to enable them to maintain their economic interests from the Middle East and North Africa region and to tackle with new security threats such as terrorism, failed states, organized crimes, spread of weapons of mass destruction etc. stemming from this region. The September 11th terror attacks to the USA and the following Al Qaeda terror attacks in Madrid, London and Istanbul enhanced processes such as the Euro-Mediterranean Partnership (EMP) that were already under way on the one hand, led to change in the USA foreign policy and the emergence of Bush Doctrine of 2002, which is based on ?fight against international terrorism? and initiation of the new multilateral initiative the Broader Middle East and North Africa Initiative (BMENA), on the other hand.In this thesis, the EU-led project, the Euro-Mediterranean Partnership (EMP) and The US-led project, the Broader Middle East and North Africa Initiative (BMENA) are evaluated shedding light on their historical evolutions, their political and security objectives, their economic and financial objectives, their social, cultural and human objectives, their weaknesses and strengths. Moreover, these two projects are compared according to their efforts to achieve objectives set by them. In this respect, all meetings, conferences, seminars, working groups held and projects initiated are analyzed. In addition to this, The EU?s and the USA?s overall approach to the Middle East and North Africa region, Transatlantic relationship, the EU and the USA rivalry concerning the Middle East and North Africa region, these two powers? aims and interests in the Middle East and North Africa region, and finally foreign policy instruments used by the EU and the USA in the Middle East and North Africa region with a special focus on concepts `civilian power? and `military power? are compared since the aim of this study is to compare these two projects to find out an answer to the following question: Are the EMP and the BMENA competing or complementary projects? To realize this aim, the study makes parallel analysis of both projects.