The use of alternative dispute resolution to settle insurance disputes in the European Union and Turkey

Abstract

Uyuşmazlıkların çözümü için mahkemede dava açmak dışındaki usullere alternatif uyuşmazlık çözümü (ADR) adı verilmektedir. Mahkeme çözümü uzun, karmaşık ve pahalı iken, ADR yöntemleri hızlı, basit ve ekonomik olarak değerlendirilmektedir.Günümüzde, dünyadaki örnekler incelendiğinde, tüketici uyuşmazlıklarının mahkeme dışı yöntemlerle hızlı ve ucuz şekilde çözümüne yönelik ilginin arttığı görülmektedir. Bu çerçevede, sigortacılar ile sigortalılar arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü için alternatif yöntem ve sistemlere duyulan ihtiyaç da artmaktadır. ADR mekanizmalarının önümüzdeki dönemde giderek artan bir önem kazanacağı beklenmektedir. Gerçekten de, Avrupa Birliği ADR kullanımının geliştirilmesi ile açıkça ilgilenmektedir. Türk yasa koyucu da 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun hazırlık çalışmaları sırasında ADR'ye yönelik bu eğilimi dikkate almış ve Türk sigorta sektörüne tahkim düzenini getirmiştir.Bu çalışma, sigorta uyuşmazlıklarında Avrupa ve Türk ADR uygulamalarının araştırılması amacıyla yapılmıştır. İlk bölümde, alternatif uyuşmazlık çözümü kavramı, terminolojisine ilişkin tanımlar, yararları ve değişik türleri genel olarak tanıtılmıştır. İkinci bölümde, ADR'nin Avrupa Birliği'ndeki gelişimi izlenmiş ve üye ülkeler tarafından sigorta uyuşmazlıklarının çözümünde kullanılan farklı ADR mekanizmaları incelenmiştir. Son olarak, üçüncü bölümde, Türk sigorta hukukundaki mahkeme dışı uyuşmazlık çözüm mekanizmaları gözden geçirilmiştir. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile getirilen tahkim usulü, örgütlenme esasları ve hukuki prosedürleri önemlerinden dolayı detaylı olarak incelenmiştir.Bugün, bir sigorta meselesi ile ilgili olarak ihtilafa düşen taraflara, ihtiyari tahkim, tüketici sorunları hakem heyetleri ve sigorta tahkimi ADR imkanları sunulmaktadır. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, gelişmiş ülkelerde giderek yaygınlaşan modern bir sistemi düzenlemiş olmakla övgüye layık olduğunu göstermiştir. Ama yine de, ADR ancak sigortalıların bu uygulamaların tarafsızlığına güvenmeleri durumunda Türk sigorta sektöründe tamamen kabul görebilecektir.

Procedures for settling disputes by means other than litigation are called alternative dispute resolution (ADR). ADR methods are considered quick, simple and economical, whereas the litigation settlement is lengthy, complex and expensive.At present, when examples in the world are examined, it is seen that the interest in the settlement of consumer disputes by out-of-court methods in a quick and economical manner is growing. Within this framework, also the need for alternative methods and systems to settle disputes arising between the insurers and the insured parties is increasing. It is expected that ADR mechanisms will assume a growing importance in the forthcoming period. Indeed, the European Union is clearly interested in developing the use of ADR. Also the Turkish legislator took this tendency towards ADR mechanisms into consideration when it was preparing the Insurance Law No. 5684 and introduced an arbitration scheme to the Turkish insurance sector.This study has been conducted for the purpose of investigating European and Turkish ADR practices in insurance disputes. In the first chapter, the consept of alternative dispute resolution, the definitions of its terminology, its advantages and its various types have generally been introduced. In the second chapter, the evolution of ADR in the European Union has been traced and the different ADR mechanisms used for the resolution of insurance disputes by Member States have been examined. Finally, in the third chapter, the out-of-court dispute resolution mechanisms in the Turkish insurance law have been reviewed. The arbitration procedure introduced by the Insurance Law No. 5684, its organizational principles and legal procedures have been examined in detail because of their importance.Today, the parties who are in dispute over an insurance matter are offered the ADR opportunities of voluntary arbitration, arbitration committees for consumer problems and insurance arbitration. The Insurance Law No. 5684 has proved praiseworthy because it has regulated a modern system which becomes increasingly widespread in developed countries. However, ADR can only be fully accepted in the Turkish insurance sector, if the insured parties trust the impartiality of these practices.