İran`da Türklere yönelik uygulanan asimilasyon politikaları ve karşı tepkiler 1979-2018

Abstract

Çalışma, farklı etno-kültürel birimler arası iktidar ilişkilerinde ortaya çıkan başatlık-bağımlılık ve tahakküme karşı direniş düzeneklerinin işleyişi noktasından hareketle İran'da yönetsel yetke tarafından uygulanan Farslaştırma politikalarına karşı şimdilerde Türk eyleyiciler tarafından hangi tepkilerin nasıl ve niçin verilmekte olduğuna açıklık getirmeyi amaçlar.Araştırmanın yöntembilimsel yaklaşımı, kültürel sosyoloji yaklaşımıdır. Veriler nitel araştırma türünün derinlemesine görüşme, odak grup çalışması, yazın taraması ve katılımlı gözlem teknikleri kullanılarak toplanıldı. Araştırma bulguları temellendirilmiş kuram inceleme tekniğinin kabiliyetleri kullanılarak ortaya konuldu. Elde edilen veriler önce daha genel bağlam ve ilgilerine göre tematik kalıplar çerçevesinde sınıflandırıldı. Ardından, holografik çözümleme tekniği temelinde yeniden değerlendirilip daha yakınsak bağlam ve ilgilerine göre ayrıntılandırıldı.Araştırma bulguları, üzerlerinde uygulanan asimilasyoncu ve kültürkırımcı politik baskılara karşı direnen Türk eyleyiciler tarafından verilen tepkilerin, makro ilişkiler düzleminde yapısal iyileştirmelere yol açamadığına karşın, mikro ve resmi olmayan ilişkiler düzleminde etno-kültürel kimliklerini sürdürebilmeleri için kimi işlevsel sonuçlar doğurduğunu gösterir. Çalışmayla, dini öğretilerde bulunan ilgili buyruklar, insan hakları evrensel bildirgesinde belirtilen ilgili ilke ve ölçütler, milliyetçi söylemlerde yer alan güdüleyici etmenler Farslaştırma karşıtı Türk eyleyicilerin söylemsel dayanaklarına kaynaklık ettiği ortaya çıkarıldı. Araştırma bulguları ayrıca meşru, meşru ve yasak olmayan ve yasadışı sayılan her üç alanın da Farslaştırma karşıtı Türk eyleyiciler tarafından amaca uygun stratejik üstler haline getirilerek kullanıldığını ortaya koyar. Resmi olmayan kamusal, sosyal ve özel ilişki alanlarının Farslaştırma karşıtı mikro ölçekli taktiksel uygulamaların açık bir biçimde serpildiği uzamlar olduğu araştırma bulgularınca saptanır.İran'da Şubat 1979'da gerçekleşen rejim değişikliğinden bugüne, Türk eyleyiciler tarafından sürdürülen Farslaştırma karşıtı direniş süreciyle birlikte madunluk ve mağdurluk bilincinin arttığı; sürece katılan kesim ve kişilerin sayıca arttığı; direnişçi eylemlerin farklı alanlara sıçrayarak genişletildiği; medyatik araçların kullanımının yaygınlaşmasıyla daha da görünür hale geldiği ve özellikle de seçim dönemlerinde ayrımcı politikalarla ilgili konuların resmi ilişkiler düzleminde tartışılmaya açıldığı gibi gelişmeler yetkilileri sorunu ele almaya zorlayacağı algısını yaratmakta olduğu söylenebilir.Diğer yandan tepkiler sürecinde uzmanlık gerektiren faaliyetlerde gösterilen performans düşüklüğü; çağcıl toplumların koşulu olan işbölümü ve profesyonellik eksikliği; eyleyici birimler arasında işbirliği ve dayanışma düzeneklerini çalıştıracak dinamiklerin henüz etkinleştirilmediği; kendini ayakta tutup varlığını sürdürebilecek bir direniş süreci ekosisteminin oluşmayışı vb. gibi eksik ve bozuk işlevlerin varlığı, tepkilerin başarılı olup olmayacağı konusuyla ilgili soru işaretlerini akla getirmiyor değil.

Acting from the point of the dominance-dependence and resistance mechanisms against domination appeared in power relations between different ethno-cultural units, the purpose of the study is to clarify that what reactions, how and why are they shown by Turkish agencies against to the Persianization policies applied by the administrative authority in Iran.The methodological approach of research is the approach of cultural sociology. The data were collected by using techniques of in-depth interviews, focus group work, literature review, and participative observation, which are kind of qualitative research. The findings of the research were based on the abilities of the grounded theory review technique. The obtained data were, first of all, classified within the thematic patterns according to the more general context and relevance. Then it was re-evaluated on the basis of the holographic analysis technique and elaborated according to the more convergent context and relevance.The findings of the research show that the reactions of the Turkish agencies, who resisted the assimilationist and the culturalcidal political oppression applied on them, lead to some functional results in order to sustain their ethno-cultural identities in the micro and informal relations level, even though they can not lead to structural improvements on the macro-relations level.The study revealed that the commandments in the religious doctrines, the relevant principles and criteria expressed by the universal manifestation of human rights, and the motivational factors in nationalist discourses were the basis for the discursive foundations of Turkish agencies of anti-Persianization. The research findings also show that all three realms which are legitimate, unlegitimate but not unlawful, and illegal, are used by anti-Persianist Turkish agencies as appropriate strategic bases. The research findings show that areas of informal public, social and private relations are spaces where micro-scale tactical applications against Persianization are clearly spread.From the regime change that took place in Iran in February 1979 to today, it can be said that the consciousness of subordinate and victimness with the anti-Persianization resistance process carried out by the Turkish agencies increased; the number of people and sectors participating in the process increased. It can be said also that the insurgent actions have expanded by leaping to different areas, become more apparent with the widespread use of media tools, and especially in the election periods, have being debated on the official level the issues related to discriminatory policies. These developments creates the perception that the authorities will be forced to address the problem.On the other hand, the deficient-functions and dysfunctions --such as the performance degradation demonstrated in the activities requiring expertise in the response process; lack of the division of labor and professionalism which are the condition of modern society; have not yet been activated the dynamics that will operate cooperation and solidarity mechanisms between the activating units; the absence of a resistance process ecosystem that can sustain itself and sustain its existence, and so on.-- brings to mind the question marks about whether the reactions will be successful or not.