Türkiye`de sivil-asker ilişkileri ve Avrupa Birliği

Abstract

Türkiye-AB ilişkilerinde özellikle adaylık sürecinden sonra sivil asker ilişkileri önemli bir yere sahip olmuş, AB Türkiye'den sivil-asker ilişkilerini NATO, AGİT ve AK tarafından kabul edilen ilkeler ışığında demokratikleştirmesini ve reformlar yapmasını istemiştir. İlerleme raporlarında reform yapılması istenilen alanlar ve konular her yıl açıkça belirtilerek koşulluluk stratejisi hayata geçirilmiştir. Sivil-asker ilişkilerinin demokratikleştirilmesine yönelik olan bu talepler, TSK tarafından üniter devlet yapısına bir tehdit olarak algılanmış ve tepkiyle karşılanmıştır. TSK bu reformlara AB üyeliği kapsamında ilkesel olarak karşı çıkmamış olmasına rağmen değişime karşı bir direnç ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda TSK, 1990'lı yıllarda geliştirilen Yeni Kurumsalcılık kuramının yaklaşımlarından biri olan Tarihsel Kurumsalcılık yaklaşımının getirdiği kurum tanımı çerçevesinde analiz edilmiştir. TK kurumları, siyaset ya da ekonomik politik örgütsel yapısında gömülü resmi veya gayri resmi prosedürler, rutinler, norm ve sözleşmeler şeklinde tanımlamıştır. TK kurumların, aktörlerin eylemlerini önlemek veya sınırlamak için kurulduğunu söylemektedir. Ayrıca kurumların ilk kuruluş aşamasında tercih edilen politikaların kurumların varlığı boyunca, gelişimlerinde ve yaptıkları politika seçimlerinde belirleyici rol oynadığını söyleyen TK bu durumu izlek bağımlılığı kapsamında ele almıştır. İzlek bağımlılığının değişmesi ve farklı politika tercihlerinin yapılmasına neden olan süreçte kritik kavşak olarak adlandırılmaktadır. Bu çerçevede AB üyelik sürecinin izlek bağımlılığından sapmayı sağlayacak kritik kavşak olup olmadığı araştırılmıştır. Türkiye'de sivil-asker ilişkilerinin demokratikleştirilmesinde, AB'nin koşulluluk stratejisinin oluşturduğu dış baskı gerekli kritik kavşak süreci oluşturamamıştır. Bununla birlikte 2007 yılından sonra yaşanan gelişmeler sivil-asker ilişkilerinin farklı bir şekilde ilerlemesine neden olduysa da TSK bu süreçte değişimin sınırını kontrol etmeyi başararak kurumsal çıkarlarını muhafaza etmiş ve izlek bağımlılığını sürdürmüştür.

Civil-military relations have been very important in Turkey-EU relations especially after candidacy process and EU demanded democratization of civil-military relations in consideration of principles that are adopted by NATO, OSCE and EC and reforms from Turkey. Fields and issues for reform demand were clearly stated in Progress Reports and conditionality strategy was adopted. These demands for democratization of civil-military relations have been perceived as a threat to the unitary state structure and reacted by TAF. Although TAF did not react these reforms principally within the scope of EU membership, a resistance to the change occurred. In this scope, TAF has been analyzed in the framework of Historical Institutionalism's definition of institution which is an approach of New Institutionalism theory that was developed in the 1990s. HI defines institutions as formal and informal procedures, routines, norms and agreements that are embedded in the politics or economic policy organizational structures. HI submits that institutions are established to prevent or restrict actors' acts. HI argues that preferred policies in the establishment phase of institutions have a determinant role in the development and policy preferences all along and it approaches this situation in the context of path dependency. Change of path dependency and process that led to different policy preferences is called as critical juncture. In this context, it is explored whether EU membership process is a critical juncture that lead a deviation from path dependency or not. External pressure of EU's conditionality strategy did not create a critical juncture in the democratization of civil-military relations in Turkey. In the meantime, developments after 2007 lead to progression of civil-military relations differently. However, TAF succeeded to control limits of change within that period and maintained path dependency.